دکسپانتنول (Dexpanthenol) چیست و چه فوایدی برای پوست و مو دارد؟
دکسپانتنول که به عنوان پیش‌ساز ویتامین B5 نیز شناخته می‌شود، به دلیل خواص التیام‌بخش و مرطوب‌کنندگی خود، به طور گسترده‌ای در درمان مشکلات پوستی مانند زخم‌ها، خشکی پوست، سوختگی‌ها و حتی در درمان ریزش مو به کار می‌رود. این دارو با تسریع روند ترمیم سلولی، به عنوان یک گزینه مؤثر در محصولات درمانی برای مشکلات پوستی و حفظ سلامت پوست شناخته می‌شود. در این مطلب از مداریو، به بررسی کاربردها و مزایای داروی دکسپانتول می‌پردازیم.
دکسپانتنول چیست؟
دکسپانتنول از مشتقات اسید پانتوتنیک یا ویتامین B5 است که به خاطر ویژگی‌های مرطوب‌کنندگی، تسکین‌دهنده و ضدالتهابی‌اش، در محصولات مراقبت از پوست و مو استفاده می‌شود. جالب است بدانید که نام "پانتوتنیک" از واژه یونانی "پانتوتن" گرفته شده که به معنای "همه‌جا" است که این اشاره به فراوانی این ویتامین هم در منابع گیاهی و هم حیوانی دارد. ویتامین B5 در بسیاری از عملکردهای حیاتی بدن نقش دارد. یکی از مهم‌ترین اثرات آن، تأثیر مثبتی است که بر سلامت و زیبایی پوست و مو دارد. به همین دلیل، بسیاری از تولیدکنندگان محصولات آرایشی و بهداشتی، از دکسپانتول در ترکیبات خود استفاده می‌کنند.
موارد مصرف دکسپانتنول
تولیدکنندگان محصولات آرایشی به دلیل مزایای گسترده و ایمنی دکسپانتول در بسیاری از محصولات آرایشی و مراقبت‌های پوستی از آن استفاده می‌کنند. در ادامه رایج‌ترین موارد مصرف داروی دکسپانتول آورده شده‌اند.
مرطوب‌کننده و آبرسان
کرم دکسپانتنول از جمله محصولات محبوب برای افرادی است که به سلامت پوست خود اهمیت می‌دهند. سد پوستی آسیب‌دیده باعث از دست رفتن آب و رطوبت شده که این خود عاملی برای ایجاد و تشدید مشکلات پوستی از جمله پوست خشک، درماتیت آتوپیک، حساسیت پوست،درماتیت تماسی، پسوریازیس و درماتیت سبوره‌ای است. پماد دکسپانتنول یا پانتنول دارای خاصیت مرطوب‌کنندگی است، به این معنا که به پوست کمک می‌کند رطوبت را حفظ کرده و هیدراته بماند.
بهبود زخم و جراحات
دکسپانتنول یا پانتنول یکی از ترکیبات رایج در محصولات مورد استفاده در درمان موضعی ترمیم زخم است و با افزایش گردش سلولی و تکثیر فیبروبلاست، به درمان زخم‌های سطحی و عمیق از جمله آسیب‌های پوستی ناشی از سوختگی‌ها و همچنین آفتاب‌سوختگی کمک می‌کند. به همین دلیل خاصیت ترمیم‌کنندگی زخم که دارد بسیاری از افراد پس از انجام جراحی‌های زیبایی از آن استفاده می‌کنند.
بر اساس مطالعه‌ای در سال 2020 درباره نقش پانتنول یا دکسپانتنول در بهبود زخم نشان می‌دهد که این ماده تأثیر قابل‌توجهی در بهبود زخم‌های پس از عمل دارد به‌ویژه اگر بلافاصله پس از آسیب پوستی استفاده شود.
تقویت عملکرد سد پوستی
دکسپانتنول به ترمیم و تقویت سد محافظ پوست کمک می‌کند. این فرایند به آبرسانی خارجی‌ترین لایه پوست و حفظ رطوبت در آن کمک می‌کند. مطالعه‌ای در سال 2016 نشان داد که استعمال پماد دکسپانتنول در پوست دهیدراته قادر است خاصیت ارتجاعی و میزان هیدراتاسیون پوست را بهبود بخشد. علاوه بر این، نفوذپذیری پوست را نسبت به مواد فعالی که در محصولات موضعی مراقبت از پوست وجود دارند افزایش می‌دهد.
تسکین دهنده التهاب
خواص مرطوب‌کنندگی پماد پانتنول به ماهیت ضدالتهابی آن نیز کمک می‌کند، چرا که مرطوب نگه داشتن پوست از حساسیت و تحریک‌پذیری آن جلوگیری می‌کند. به همین دلیل، این دارو می‌تواند در بهبود زبری، خشکی، خارش، قرمزی و پوسته‌پوسته شدن که با مشکلاتی مانند اگزما، درماتیت تماسی و پسوریازیس مرتبط است، مؤثر باشد. مطالعه‌ای در سال 2019 نشان داد که استعمال موضعی دکسپانتنول به برطرف کردن قرمزی صورت ناشی از خشکی پوست در زمستان در افراد با پوست حساس کمک می‌کند. به دلیل خاصیت ضد التهابی این ترکیب بنابراین از کرم دکسپانتول برای جوش هم می‌توان استفاده کرد.
علاوه بر این، محصولات حاوی این ترکیب می‌توانند به تسکین و محافظت از نوزادان در برابر درماتیت پوشک که ناشی از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض ادرار و مدفوع است کمک کند. پانتنول همچنین یکی از ترکیبات رایج به کار رفته در کرم‌هایی است که برای درمان آسیب و درد نوک پستان به علت شیردهی مکرر به نوزاد استفاده می‌شود.
بهبود سلامت مو
دکسپانتنول در طیف گسترده‌ای از محصولات مراقبت از مو به کار می‌رود و برخی شواهد حاکی از آنند که ممکن است همانند برخی داروها از جمله داروی پریورین در پیشگیری از ریزش مو نیز مؤثر باشد. محافظت از مو در برابر آسیب‌های محیطی و کمک به حفظ نرمی و رطوبت برای جلوگیری از خشکی و شکنندگی موها از دیگر مزایای احتمالی این ترکیب هستند.
نحوه استفاده از داروی دکسپانتنول
داروی دکسپانتول از داروهای پرکاربرد در محصولات مراقبتی پوست و مو است که به اشکال مختلف کرم، پماد، لوسیون قابل استفاده است. آمپول دکسپانتول برای مو که امروزه کاربرد گسترده‌ای پیدا کرده به تقویت ریشه مو کمک کرده و برای درمان ریزش مو از آن استفاده می‌شود. توجه داشته باشید که مقدار مصرف این دارو را پزشک تعیین خواهد کرد. آمپول دکسپانتنول معمولاً به شکل عضلانی یا وریدی به مدت 6 هفته تزریق می‌شود.
عوارض جانبی Dexpanthenol
داروی دکسپانتنول همانند هر داروی دیگری ممکن است باعث بروز عوارض ناخواسته‌ای شود. در صورت بروز هر یک از این عوارض با پزشک خود مشورت کنید:
- واکنش‌های آلرژیک شامل خارش، احساس سوزن سوزن شدن و بی حسی
- سختی در تنفس
- بروز لکه‌های قرمز روی پوست
- التهاب، قرمز شدن و خارش پوست
- کهیر
اسهال، تهوع و استفراغ نیز ممکن است از عوارض آمپول دکسپانتنول باشند که در برخی افراد مشاهده می‌شود.
تداخلات دارویی آمپول دکسپانتنول
آمپول دکسپانتنول ممکن است با داروهایی که عضلات را برای جراحی شل می‌کنند مانند سوکسینیل کولین و انواع داروهای مخدر که برای تسکین درد تجویز می‌شوند تداخل داشته باشد. داروهای نامبرده ممکن است تمامی تداخلات احتمالی را شامل نشود. به همین خاطر برای پیشگیری از بروز عوارض لازم است فهرستی کامل از تمام داروهای مصرفی‌تان شامل انواع داروهای تجویزی، انواع بدون نسخه، گیاهان دارویی و مکمل‌های غذایی را در اختیار پزشک خود قرار دهید.
کلام آخر اینکه پانتنول یا دکسپانتنول به دلیل خواص شگفت انگیزی که دارد، یکی از ترکیبات رایج در طیف گسترده‌ای از محصولات مراقبتی پوست و مو از جلمه شامپو، نرم کننده، موس و اسپری مو، لوسیون، ضدآفتاب، تونرها و... به کار می‌رود و به شکل دارویی نیز در پمادها و کرم‌های موضعی به شکل کرم دکسپانتنول یا نوع تزریقی به بهبود سلامت پوست و مو کمک می‌کند.
توجه!
مخاطب گرامى اين مطلب صرفاً جنبه آموزشى دارد و جايگزينى براى تشخيص و درمان پزشكتان نيست. هرگز عمل به توصيه پزشكتان را به تاخير نيندازيد و تغييرى در برنامه درمانی‌تان ايجاد نكنيد.
