خطاهای دارویی: چگونه آن را مدیریت کنیم؟
همه افراد در زندگی خود اشتباه می‌کنند. جمله آشنایی است. احتمالاً شما هم بارها این جمله را شنیده‌اید. آیا حاضرید این جمله را زمانی که سلامت عزیزان ما با یک خطای قابل پیشگیری تهدید شود به همین سادگی بر زبان بیاورید. همراه با مداریو بمانید تا با خطاهای دارویی آشنا شوید.
خطاهای دارویی چیست؟
خطاهای پزشکی و ازجمله خطاهای دارویی از شایع‌ترین خطاهای تهدیدکننده‌ی سلامتی و یک مشکل جهانی است که باعث افزایش مرگ‌ومیر و هزینه‌های بیمارستانی می‌شود؛ نه تنها هر انسانی ممکن است مرتکب خطا و اشتباه شود بلکه همه‌ی کارکنان تیم مراقبت درمانی بدون در نظر گرفتن اینکه چقدر ماهر، متعهد و با دقت هستند نیز در انجام مهارت خود اشتباه می‌کنند.
خطاهای دارویی هرگونه رویداد قابل پیشگیری که ممکن است باعث یا منجر به مصرف نامناسب فرآورده دارویی یا ایجاد اثرات زیان‌آور در بیمار گردد.
خطاهای دارویی در مراحل مختلف فرایند دارودرمانی شامل
- نسخه‌نویسی
- نسخه‌برداری از دستورات پزشک
- توزیع و پخش دارو
- مرحله رساندن دارو به بیمار
- و کنترل داروها اتفاق می‌افتد.
مطالعات نشان می‌دهد 20 درصد از کل خطاهایی که در زمینه پزشکی اتفاق می‌افتد متعلق به خطاهای دارویی است که از این میان 39 درصد مربوط به خطاهای پزشکان در مرحله نسخه‌نویسی، 38 درصد مربوط به پرستاران در زمان مصرف و استفاده دارو، 12 درصد مربوط به داروسازان (نسخه‌پیچی) و 11 درصد مربوط به مرحله انتقال از دستور پزشک به کاردکس دارویی بوده است.
یکی از راه‌های کاهش خطاهای دارویی این است که بیمار را به این موضوع آگاه کنیم.
خطاهای دارویی خطاهای قابل پیشگیری هستند که به دلیل استفاده نامناسب از دارو به وجود می‌آید. اگر خطای دارویی منجر به آسیب شود به آن عوارض جانبی قابل پیشگیری داروها می‌گویند و اگر خطا منجر به آسیب به کسی نشود به آن عوارض جانبی بالقوه دارو می‌گوییم.
نمونه‌ای از خطای دارویی این است که فرد بدون نیاز به نسخه پزشک به داروخانه مراجعه می‌کند و قرصی که حاوی استامینوفن است را می‌خرد؛ همزمان مسکن تجویزی دکتر خود را هم استفاده می‌کند. فرد بدون آگاهی از اینکه مصرف همزمان این دو دارو جه خطراتی دارد خود را در معرض آسیب کبدی قرار می‌دهد.
نمونه دیگری از خطای دارویی مصرف داروی ضدافسردگی فلوکستین با داروی میگرن سوماتریپتان است. این دو دارو بر روی سطح ماده شیمیایی مغز یعنی سروتونین تأثیر می‌گذارند. مصرف همزمان این دو دارو با هم ممکن است منجر به تهدید سندرم سروتونین شود. علائم تداخل دارویی خطرناک ناشی از مصرف این دو دارو سرگیجه، افزایش ضربان قلب و دمای بدن است.
خطای دارویی چگونه اتفاق می‌افتد؟
خطای دارویی برای هر کسی و در هر مکانی ممکن است اتفاق بیفتد. فرد ممکن است در خانه، مطب، بیمارستان، داروخانه و حتی مرکز سالمندان در معرض این خطا باشد.
شایع‌ترین علل خطاهای دارویی عبارت‌اند از:
- ارتباط ضعیف پزشک و بیمار
- ارتباط ضعیف میان پزشکان و تیم درمانی بیمار
- شباهت نام داروها
- عدم توجه به داروهای بدون نسخه
چه راه‌های برای جلوگیری از خطای دارویی وجود دارد؟
دانش بهترین دفاع شماست. اگر چیزی را که پزشک گفته است نمی‌فهمید، توضیح بخواهید. هر زمان که داروی جدیدی را شروع کردید، مطمئن شوید که پاسخ این سؤالات را می‌دانید:
- نام دارو چیست؟
- دارو قرار است چه کاری انجام دهد؟ چه مدت طول می‌کشد تا نتایج درمانی دارو دیده شود؟
- دوز مصرفی چقدر است؟ چه مدت باید دارو مصرف شود؟
- اگر دوز مصرفی فراموش شود چه کاری باید انجام داد؟
- اگر به طور تصادفی بیش از دوز توصیه‌شده مصرف شد چه کاری باید انجام داد؟
- آیا غذاها، نوشیدنی‌ها، سایر داروها یا حتی فعالیت‌هایی وجود دارد که هنگام مصرف این دارو از آن‌ها باید اجتناب کرد؟
- عوارض جانبی احتمالی دارو چیست؟ در صورت بروز چه کاری باید انجام دهم؟
- آیا این داروی جدید با داروهای دیگر فرد تداخل دارد؟ اگر تداخل دارد چه راه‌حلی برای حل این مشکل وجود دارد؟
پزشک شما می‌تواند با استفاده از رایانه برای ثبت نسخه الکترونیکی هرگونه جزئیات نسخه، به‌جای نوشتن دستی، از خطاهای دارویی جلوگیری کند.
نکاتی که باید با درمانگر خود در میان بگذارید
- نام و دوز تمام داروهایی که مصرف می‌کنید؛ زمان مصرف دارو، داروهای بدون نسخه (داروی گیاهی، ویتامین، مکمل غذایی، واکسن، تزریق وریدی)
- هر دارویی که به آن حساسیت داشته باشید یا در گذشته برای شما مشکل ایجاد کرده باشد
- بیماری مزمن
- وضعیت بارداری یا تمایل به بارداری
علاوه بر موارد فوق نظارت بیشتر بر کار پزشکان کم تجربه در امر مراقبت از بیمار، الکترونیکی کردن پرونده‌های پزشکی، همت شرکت‌های داروساز در بسته‌بندی مناسب داروها و مدیریت کارآمد می‌تواند در کاهش خطاهای دارویی مؤثر باشد.
نرم افزار مدیریت مطب و کلینیک مداریو نیز همراه شماست تا با ثبت سریع نسخه الکترونیک و ارسال نسخ به بیمه‌های پایه مانند بیمه سلامت و تامین اجتماعی در مسیر کاهش خطاهای دارویی گام برداریم.
منبع: mayoclinic
.jpg)
