قرص های ضد حاملگی: عوارض و نحوه مصرف آن‌ها
قرص های ضد بارداری به عنوان یکی از رایج‌ترین و در عین حال موثرترین روش‌های جلوگیری از بارداری ناخواسته شناخته شده‌اند و بخاطر اثربخشی که دارند محبوبیت زیادی بین خانم‌ها دارند. این قرص‌ها با اختلال در تخمک‌گذاری و تغییراتی در بافت رحم شرایط را برای بارداری دشوار می‌سازند. با این حال همانند سایر روش‌های جلوگیری از بارداری عوارضی دارند که برای تصمیم‌گیری در انتخاب روش پیشگیری لازم است آگاهی لازم را داشته باشید. در این مطلب از مداریو به نحوه مصرف قرص ضد حاملگی و عوارض شایع آن می‌پردازیم.
قرص ضد بارداری چیست؟
یکی از روش‌های رایج جلوگیری از بارداری ناخواسته استفاده از قرص های ضد بارداری است. این قرص‌ها حاوی هورمون‌هایی هستند که مانع تخمک‌گذاری می‌شوند و از این طریق از بارداری جلوگیری می‌کنند.
علاوه بر این، برخی از انواع قرص های ضد حاملگی با غلیظ کردن مخاط رحم لانه‌گزینی تخمک بارورشده را سخت‌تر می‌کند. برای افزایش شانس موفقیت این روش در جلوگیری از بارداری قرص‌ها باید هر روز در زمان مشخصی مصرف شوند که در این صورت میزان موفقیت این روش 99 درصد است.
ذکر این نکته مهم است که قرص ضد حاملگی هم مانند برخی روش‌های جلوگیری مانند دستگاه داخل رحمی یا IUD از عفونت‌های مقاربتی مانند زگیل تناسلی محافظت نمی‌کند.
انواع قرص ضد حاملگی
قرص ضد حاملگی از نظر ترکیبات و اثراتی که دارد به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود. قرص‌های ترکیبی، قرص اورژانسی و مینی پیل‌ها از انواع قرص های جلوگیری از بارداری هستند.
قبل از مصرف هر گونه قرص جلوگیری باید با پزشک مشورت کنید. پزشک بر اساس شرایط فرد بهترین قرص ضد بارداری را تجویز کرده تا از مشکلات احتمالی و عوارض جلوگیری شود. همچنین در صورت بروز عوارض ناخوشایندی مثل تهوع و استفراغ ممکن است لازم به تغییر نوع قرص مصرفی باشد. در ادامه انواع قرص های جلوگیری از بارداری معرفی شده اند.
قرص های ترکیبی
این قرص‌ها که با نام‌های مختلفی مانند یاسمین و لوونورژسترول در بازار موجودند به صورت تک‌فازی و چند فازی تولید می‌شوند. نوع تک فازی سطح یکنواختی از هورمون‌ها را در ماه آزاد می‌کند در حالیکه قرص چند فازی سطوح مختلفی از هورمون در طول یک دوره آزاد می‌کند.
قرص جلوگیری از بارداری ترکیبی حاوی هورمون‌های استروژن و پروژستین بوده و از سه طریق به پیشگیری از حاملگی کمک می‌کند.این قرص‌ها با ممانعت از تخمک گذاری، افزایش غلظت مخاط دهانه رحم برای سخت شدن عبور اسپرم و تغییر در لایه داخلی رحم و کاهش احتمال لانه گزینی مانع بارداری می‌شوند.
قرص ال دی (LD) یکی از انواع قرص های ضد بارداری است که برای تنظیم دوره‌های قاعدگی، درمان کیست تخمدان وتنظیم هورمونی نیز استفاده می‌شود. بسته‌های قرص ال دی طبق روزهای هفته تنظیم شده‌اند که روزانه یادآوری شود که یک قرص مصرف کنید و برای اثرگذاری بیشتر معمولاً باید از روز اول پریود شروع شوند.
قرص های ضد حاملگی پروژستینی
این قرص‌ها که با نام مینی پیل نیز شناخته می‌شود یکی از انواع قرص های ضد حاملگی است که بر خلاف قرص‌های ترکیبی استروژن نداشته و فقط حاوی هورمون پروژسترون هستند. این ویژگی باعث می شود زنانی که نمی‌توانند استروژن مصرف کنند مانند خانم‌هایی که در دوران شیردهی به سر می‌برند از این نوع قرص جلوگیری از بارداری استفاده کنند. همچنین به دلیل نبود استروژن احتمال عوارض جانبی مانند تهوع و سردرد کاهش می یابد.
قرص اورژانسی
قرص اورژانسی یا قرص صبح روز بعد نیز نوعی از قرص های ضد بارداری برای پیشگیری اضطراری است و در مواقعی استفاده می‌شود که زوجین یا شرکای جنسی از هیچ روش پیشگیری استفاده نکرده‌اند یا در صورت پارگی کاندوم و فراموشی مصرف قرص احتمال حاملگی ناخواسته وجود دارد.
نکته مهمی که در مورد قرص اورژانسی وجود دارد این است که اثربخشی این قرص‌ها تا مدت زمان مشخصی از گذشت رابطه جنسی است و باید هرچه سریع‌تر مصرف شوند.
قرص ضد بارداری چقدر موثر است؟
استفاده از قرص ضد بارداری یکی از موثرترین روش‌های پیشگیری است به شرطی که به درستی و در زمان معینی مصرف شود. در صورت مصرف دقیق و منظم طبق دستور پزشک میزان موفقیت در پیشگیری از بارداری تا 99% است.
به طور کلی میزان اثر قرص های ضد حاملگی به نوع قرص، نحوه مصرف و تداخلات دارویی بستگی دارد. چنانچه خانمی فراموش کند قرص را مصرف کند یا دیرتر آن را استفاده کند اثرگذاری دارو هم کاهش می‌یابد. در چنین موارد باید از یک روش محافظتی دیگر مانند کاندوم هم استفاده کنید.
همچنین اگر همزمان با قرص های جلوگیری از بارداری داروهای دیگری مثل برخی ضد تشنج‌ها و آنتی بیوتیک استفاده می‌کنید پزشک را در جریان بگذارید. برخی از این داروها می توانند اثر قرص را کاهش دهند.
نحوه مصرف قرص جلوگیری از بارداری
طریقه مصرف قرص ضد بارداری بسته به دستور پزشک و نوع قرص متفاوت است. به طور کلی قرص‌های ترکیبی به شکل بسته های 21 یا 28 تایی بوده که انواع 28 تایی شامل 21 قرص فعال و 7 قرص دارونما هستند و تا یک ماه از زمان شروع مصرف به اتمام می‌رسند.
روزهای قاعدگی بویژه روز اول مناسب‌ترین زمان برای مصرف قرص های ضد بارداری ست. قرص‌ها باید هر روز در زمان مشخص مصرف شده و اگر مصرف یک نوبت از قرص‌ها فراموش شد بلافاصه باید آن را مصرف کنید و به مدت 7 روز از روش پیشگیری دیگری مانند کاندوم استفاده کنید.
با توجه به اینکه یکی از عوارض قرص‌ها بخصوص نوع ترکیبی تهوع و استفراغ است در صورتی‌که طی یک تا دو ساعت از زمان مصرف قرص استفراغ کردید ممکن است لازم باشد قرص دیگری خورده شود.
برای مصرف قرص اورژانسی نیز باید توجه داشت که قرص Plan B و Ella باید به ترتیب تا حداکثر 3 و 5 روز از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف شوند. اما بهترین زمان مصرف در 24 ساعت اول پس از نزدیکی است.
روش‌های افزایش تاثیر قرص های ضد حاملگی
برای افزایش تاثیر قرص ضد حاملگی و کاهش احتمال بارداری ناخواسته رعایت زمان مصرف و دستورات پزشک بسیار حائز اهمیت است. قرص‌ها باید هر روز در زمان مشخص از روز مصرف شوند و حتی فراموشی یک نوبت می‌تواند باعث کاهش اثرگذاری قرص در پیشگیری از بارداری باشد. اگر که بعد از مصرف قرص‌ها دچار عوارضی مانند تهوع و استفراغ می‌شوید با پزشک صحبت کنید که جایگزین مناسبی پیشنهاد دهد.
توجه داشته باشید اگر در فاصله کوتاهی از مصرف قرص جلوگیری از بارداری دچار استفراع شوید ممکن است نیاز به مصرف قرص دیگری باشد. برای کنترل عوارض بهتر است هر چند ماه به پزشک مراجعه کنید تا برای تنظیم مجدد قرص‌ها مشورت بگیرید. لازم به یادآوری است با مصرف به موقع قرص‌ها تا 99 درصد می توان از بارداری ناخواسته پیشگیری کرد.
عوارض قرص های ضد بارداری
اگر به تازگی مصرف قرص‌های ترکیبی و مینی پیل را شروع کرده‌اید در اوایل ممکن است عوارض ناخوشایندی را تجربه کنید. شدت عوارض قرص ضد بارداری از فردی به فرد دیگر متفاوت است و ممکن است به مروز زمان کاهش یابد. عوارض شایع عبارتند از:
- حساسیت و درد پستان ها
- افزایش وزن
- تهوع
- استفراع
- تحریک پذیری و بدخلقی
- سردرد
- کاهش میل جنسی
عوارض قرص های ضد حاملگی معمولاً پس از چند ماه از بین می‌روند اما اگر ادامه‌دار شد با پزشک مشورت کنید. عوارض نادر اما جدی مصرف این قرص‌ها می‌تواند خطر لخته شدن خون، افزایش فشار خون و واکنش‌های آلرژیک باشد.
کلام آخر اینکه قرص ضد حاملگی یکی از موثرترین روش‌های جلوگیری از بارداری است که در صورت مصرف درست اثرگذاری بالایی دارد. مشورت با پزشک برای انتخاب بهترین قرص و بدون عوارض جانبی اهمیت زیادی دارد.
