فاموتیدین: دارویی موثر در درمان ریفلاکس معده و زخم‌های گوارشی
احتمالاً تا به حال سوزش در معده و قفسه سینه که بعد از خوردن یک غذای سنگین یا تند سراغتان می‌آید را تجربه کرده باشید. در چنین مواقعی، احتمالاً به دنبال راهی سریع برای تسکین این احساس ناخوشایند هستید. یکی از پرکاربردترین داروها در چنین مواقعی فاموتیدین است. این دارو که تولید اسید معده را کم می‌کند، علائم ریفلاکس، زخم معده و مشکلات گوارشی مرتبط با ترشح اسید معده را تسکین می‌دهد. در این مطلب از مداریو، نگاهی دقیق‌تر به فاموتیدین، موارد مصرف و عوارض جانبی این دارو خواهیم داشت.
قرص فاموتیدین چیست؟
فاموتیدین که با نام‌های Pepcid و Zantac نیز به فروش می‌رسد و برای خیلی از افراد به عنوان قرص معده درد شناخته می‌شود دارویی است که برای درمان مشکلات گوارشی ناشی از افزایش ترشح اسید معده مانند سوزش سر دل، زخم معده و بیماری ریفلاکس استفاده می‌شود. این دارو با کاهش تولید اسید معده به تسکین علائم ناخوشایند و آزاردهنده گوارشی کمک می‌کند. علاوه بر این، فاموتیدین ممکن است برای سایر درمان‌های پزشکی نیز مورد استفاده قرار گیرد.
این قرص معده درد به دسته‌ای از داروها به نام مهارکننده‌های گیرنده‌ی H₂ تعلق دارد و هم به‌صورت نسخه‌ای و هم بدون نسخه برای پیشگیری و درمان سوزش سر دل و سایر علائم ناشی از اسید زیاد معده استفاده می‌شود. البته باید توجه داشت که پزشک بر اساس شرایط بیمار، دستورالعمل دقیق مصرف و میزان دز مناسب را تجویز خواهد کرد. این دارو در اشکال خوراکی قرص و پودر برای تهیه سوسپانسیون موجود است و یکی از داروهای پرمصرف در هر خانه‌ای است. اما قرص فاموتیدین برای چیست؟ در ادامه به مهم‌ترین کاربردهای این دارو می‌پردازیم.
موارد مصرف فاموتیدین
فاموتیدین برای درمان زخم معده، روده و پیشگیری از عود زخم‌های روده پس از طی شدن دوره بهبودی استفاده می‌شود. این دارو همچنین در درمان برخی مشکلات گوارشی، از جمله بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) ، ازوفاژیت فرسایشی، بیماری که باعث التهاب مری شده و منجر به از بین رفتن یا فرسایش سلول‌های داخل بافت مری می‌شود، و سندرم زولینگر-الیسون مؤثر است. این سندرم که مشخصه اصلی آن افزایش ترشح اسید معده ناشی از تومور ترشح‌کننده گاسترین می‌باشد باعث بروز زخم‌های شدید در دستگاه گوارش می‌گردد.
عملکرد فاموتیدین به این صورت است که با کاهش تولید اسید معده به تسکین علائمی مانند درد معده، سوزش سر دل و مشکل در بلع و سایر علائم گوارشی ناخوشایند کمک می‌کند و به همین خاطر آن را به عنوان قرص معده درد می‌شناسند.
در برخی افراد، کاهش علائم گوارشی ممکن است به بهبود اشتها منجر شود، اما اگر این سوال در ذهن‌تان پیش آمده که آیا قرص فاموتیدین اشتها آور است یا خیر باید گفت که این دارو به خودی خود یک داروی اشتها‌آور محسوب نمی‌شود و بیشتر آن را به عنوان قرص معده درد می‌شناسند.
نکات مهم پیش از مصرف قرص فاموتیدین
آیا قرص فاموتیدین به همه افراد توصیه می‌شود؟ در ادامه به برخی از مهم‌ترین نکات مصرف این دارو می‌پردازیم:
- در صورت حساسیت به این دارو یا سایر مسدودکننده‌های H2 مانند سایمتیدین، رانیتیدین حتماً پزشک خود را مطلع کنید.
- پیش از استفاده از قرص فاموتیدین، سوابق پزشکی خود را با پزشک میان بگذارید، به‌ویژه اگر دارای مشکلاتی مانند نقص در سیستم ایمنی، بیماری‌های کلیوی یا کبدی، مشکلات ریوی مانند آسم، بیماری انسدادی مزمن ریه - COPD یا سایر بیماری‌های گوارشی هستید.
توجه داشته باشید که برخی علائم ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر باشند. بنابراین از مصرف خودسرانه قرص فاموتیدین پرهیز کنید و در صورت داشتن علائم گوارشی آزاردهنده مثل مشکل یا درد هنگام بلع، سوزش سر دل و ترش کردن، مدفوع سیاه یا خونی، درد مکرر قفسه سینه، خس خس مداوم مخصوصاً همراه با تهوع دارید به متخصص گوارش مراجعه کنید.
مصرف این دارو برای کودکان زیر ۱۲ سال تنها با تجویز پزشک مجاز است.
بهترین زمان مصرف قرص فاموتیدین
به طور کلی برای اثر بخشی بهتر این دارو بهتر است که فاموتیدین نیم تا یکساعت قبل از وعده اصلی غذا بویژه قبل از غداهایی که باعث بروز علائمی مثل سوزش سر دل می‌شوند مصرف شود. با این حال تعداد دفعات و بهترین زمان مصرف قرص فاموتیدین را پزشک تعیین می‌کند. در برخی افراد نیز پزشک توصیه به مصرف این دارو قبل از خواب دارد.
عوارض جانبی فاموتیدین
بسیاری از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند معمولاً عوارض جانبی جدی ندارند. برخی از معمول‌ترین عوارض جانبی فاموتیدین عبارتند از:
- یبوست
- اسهال
- سرگیجه
- سردرد
در صورت بروز عوارض جانبی جدی مانند کبودی یا خونریزی غیرعادی، علائم عفونت مانند گلودرد مداوم، تب، لرز، تغییرات روانی یا خلقی از جمله بی‌قراری، گیجی، افسردگی یا توهم پزشک خود را در جریان بگذارید.
واکنش‌های آلرژیک شدید به فاموتیدین نادر هستند، اما در صورت بروز علائم زیر، فوراً به مراکز درمانی مراجعه کنید:
- بثورات پوستی، خارش یا تورم به‌ویژه در صورت، زبان یا گلو
- سرگیجه شدید
- مشکل در تنفس
- ضربان قلب نامنظم، سریع یا کند
این فهرست شامل تمام عوارض جانبی فاموتیدین نیست. در صورت مشاهده هرگونه علائم غیرمعمول، با پزشک یا داروساز مشورت کنید. همچنین توجه داشته باشید که افراد مسن ممکن است نسبت به عوارض جانبی این دارو حساس‌تر باشند.
تداخلات دارویی فاموتیدین
جذب موثر برخی داروها در بدن به واسطه اسید معده رخ می‌دهد. از آنجاییکه فاموتیدین از داروهای کاهش دهنده اسید معده است، مصرف این دارو ممکن است در جذب این داروها اختلال ایجاد کند. از جمله این داروها می‌توان به آتازاناویر، داساتینیب، برخی از داروهای ضد قارچ آزول (مانند ایتراکونازول و کتوکونازول)، لووکتوکنازول، پازوپانیب و اسپارسنتان اشاره کرد.
همچنین به منظور پیشگیری از عوارض، باید از مصرف هم‌زمان فاموتیدین با سایر داروهای مسدودکننده‌های گیرنده H₂ مانند سایمتیدین، نیزاتیدین و رانیتیدین خودداری کرد.
تداخلات دارویی می‌توانند بر عملکرد داروها تأثیر گذاشته یا خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهند، بنابراین همیشه لیستی از تمام داروها و مکمل‌های مصرفی خود را همراه داشته و با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
قرص فاموتیدین در بارداری و شیردهی
خیلی از زنان باردار که با مشکلات گوارشی شایع بارداری مانند سوزش سر دل دست و پنجه نرم می‌کنند برایشان این پرسش پیش می‌آید که آیا مجاز به مصرف قرص فاموتیدین در دوران بارداری هستند یا خیر.
این قرص در بارداری باید فقط در صورت لزوم و با مشورت پزشک مصرف شود. بنابراین چنانچه باردار هستید یا قصد بارداری دارید و از مشکلات سوءهاضمه رنج می‌برید و از این دارو استفاده می‌کنید لازم است که از قبل با پزشک خود مشورت کنید تا اطلاعات لازم در مورد طریقه مصرف قرص فاموتیدین در بارداری را داشته باشید.
همچنین در مورد ایمنی مصرف قرص فاموتیدین در شیردهی باید گفت از آنجاییکه این دارو به مقدار جزئی وارد شیر مادر می‌شود، باید از مصرف خودسرانه این دارو پرهیز کنید. در برخی موارد، ممکن است پزشک داروهای جایگزین یا راهکارهای دیگری برای کنترل مشکلات گوارشی در این دوران پیشنهاد دهد.
کلام آخر اینکه فاموتیدین دارویی است که با کاهش تولید اسید معده، برای درمان زخم‌های معده و روده، ریفلاکس معده (GERD) و سوزش سر دل استفاده می‌شود. از آنجاییکه این دارو بر جذب برخی داروها تاثیرگذار است باید زیر نظر پزشک مصرف شود.
توجه!
مخاطب گرامى اين مطلب صرفاً جنبه آموزشى دارد و جايگزينى براى تشخيص و درمان پزشكتان نيست. هرگز عمل به توصيه پزشكتان را به تاخير نيندازيد و تغييرى در برنامه درمانی‌تان ايجاد نكنيد.
