عفونت‌های بیمارستانی چیست؟

عفونت بیمارستانی به دلیل عفونتی که در مکانی خاص مانند بیمارستان وجود دارد، سرایت می‌کند. عبارت عفونت‌های بیمارستانی مترادف با «عفونت‌های مرتبط با مراقبت‌های سلامت» و «عفونت‌های بیمارستان‌زاد» است. عفونت‌ بیمارستانی، قبل از قرار گرفتن تحت مراقبت پزشکی در فرد وجود ندارد.

یکی از متداول‌ترین بخش‌هایی که عفونت‌های بیمارستانی در آن‌ها اتفاق می‌افتد، واحد مراقبت‌های ویژه (آی‌سی‌یو) است .

هرچه مراقبت‌های پزشکی پیچیده‌تر شده و مقاومت آنتی‌بیوتیکی افزایش‌یابد، عفونت‌های مرتبط با مراقبت‌های سلامت نیز بیشتر می‌شود. در بسیاری از محیط‌ها از این نوع عفونت می‌توان جلوگیری کرد. همراه مداریو باشید تا بیشتر از این نوع عفونت‌ها بدانید.

علائم عفونت بیمارستانی چیست؟

• حداکثر تا 48 ساعت پس از پذیرش در بیمارستان رخ دهد
• تا 3 روز پس از ترخیص رخ دهد
• تا 30 روز پس از عمل جراحی رخ دهد
• در یک مرکز بهداشتی و درمانی رخ دهد و بستری به دلایلی غیر از عفونت باشد

علائم عفونت‌های بیمارستانی بسته به نوع عفونت متفاوت خواهد بود. متداول‌ترین انواع آن عبارت‌اند از:

• عفونت‌های دستگاه ادراری
• عفونت‌های محل جراحی
• گاستروانتریت (بیماری التهاب معده‌ای روده‌ای)
• مننژیت
• ذات الریه

علائم این عفونت‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ترشح از زخم
• تب
• سرفه، تنگی نفس
• سوزش ادرار یا مشکل در ادرار کردن
• سردرد
• حالت تهوع، استفراغ، اسهال

چه عواملی باعث عفونت‌های بیمارستانی می‌شود؟

باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها می‌توانند باعث ایجاد عفونت بیمارستانی شوند. باکتری‌ها به تنهایی باعث حدود 90 درصد از عفونت‌های بیمارستانی است. بسیاری از افراد در طول مدت بستری در بیمارستان سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بنابراین احتمال ابتلا به عفونت بیشتر است. برخی از باکتری‌های رایج عامل عفونت بیمارستانی عبارت‌اند از:

از بین عفونت‌های بیمارستانی، باکتری سودوموناس آئروژینوزا عامل 11 درصد از موارد عفونت است و نرخ بیماری و مرگ بالایی دارد.

باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها عمدتاً از طریق تماس فرد با فرد انتقال می‌یابند. این تماس از دست‌های آلوده و ابزارهای پزشکی آلوده مانند سوند ادراری، دستگاه تنفسی و سایر ابزارهای بیمارستانی رخ می‌دهد. همچنین موارد عفونت بیمارستانی در صورت استفاده‌ی بیش‌ازحد و نادرست از آنتی‌بیوتیک‌ها افزایش می‌یابد و می‌تواند منجر به ایجاد باکتری‌هایی مقاوم شود.

چه کسانی در معرض خطر عفونت‌های بیمارستانی قرار دارند؟

هر کسی که در یک مرکز بهداشتی درمانی بستری شود در معرض خطر ابتلا به عفونت بیمارستانی است. ریسک ابتلا ممکن است به موارد زیر بستگی داشته باشد:

• هم‌اتاقی شخص در بیمارستان
• سن، به خصوص بالای 70 سال
• مدت استفاده از آنتی‌بیوتیک
• سوند ادراری بیمار
• بستری طولانی‌مدت در آی‌سی‌یو
• کما
• تجربه شوک در بیمار
• تجربه تروما و ضربه‌ای در بیمار
• سیستم ایمنی ضعیف

در صورت پذیرش در آی‌سی‌یو نیز ریسک ابتلا افزایش می‌یابد. احتمال ابتلا به عفونت بیمارستانی در آی‌سی‌یو کودکان بین 6.1 تا 29.6 درصد است. یک مطالعه نشان داد که تقریباً 11 درصد از حدود 300 نفری که تحت عمل جراحی قرار گرفته بودند، به عفونت بیمارستانی مبتلا شدند. مناطق آلوده می‌توانند خطر ابتلا به عفونت بیمارستانی را تقریباً 10 درصد افزایش دهند.

همچنین، عفونت بیمارستانی در کشورهای در حال‌ توسعه بیشتر دیده می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد که در اروپا و آمریکای شمالی، 5 تا 10 درصد از بستری‌ها به عفونت بیمارستانی منجر می‌شود. در مناطقی مانند آمریکای لاتین، آفریقای سیاه و آسیا این عدد بیش از 40 درصد است.

عفونت‌های بیمارستانی چگونه تشخیص داده می‌شوند؟

بسیاری از پزشکان می‌توانند عفونت بیمارستانی را فقط از روی ظاهر و علائم تشخیص دهند. التهاب و یا راش (بثورات) در محل عفونت می‌تواند نشانه‌ی عفونت باشد. عفونت‌های پیش از بستری که در بیمارستان پیچیده‌تر می‌شوند، عفونت بیمارستانی محسوب نمی‌شوند. اما در صورت بروز علائم جدید در طول بستری، بیمار باید به پزشک خود بگوید. همچنین شاید برای شناسایی عفونت به آزمایش خون و ادرار نیاز باشد.

عفونت‌های بیمارستانی چگونه درمان می‌شوند؟

درمان این عفونت‌ها به نوع عفونت بستگی دارد. پزشک احتمالاً آنتی‌بیوتیک و استراحت در رختخواب را توصیه می‌کند. همچنین، او هرگونه دستگاه خارجی مانند سوند را در سریع‌ترین زمانی که از لحاظ ملاحظات پزشکی امکان‌پذیر است، حذف خواهد کرد. برای تسریع روند بهبود طبیعی و جلوگیری از کمبود آب بدن، پزشک رژیم غذایی سالم، مصرف مایعات و استراحت را تشویق می‌کند.

تشخیص و درمان به موقع برای عفونت‌های بیمارستانی حیاتی است. بسیاری از افراد با درمان می‌توانند به بهبودی کامل برسند. اما افرادی که به عفونت بیمارستانی مبتلا می‌شوند معمولاً 2.5 برابر بیشتر در بیمارستان می‌مانند.

در برخی موارد، عفونت بیمارستانی می‌تواند ریسک شخص برای شرایط تهدید‌کننده‌ی زندگی را به‌ طورجدی افزایش دهد. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا تخمین می‌زند که حدود 2 میلیون نفر به عفونت بیمارستانی مبتلا می‌شوند. از این موارد، حدود صد هزار کیس منجر به مرگ می‌شود.

پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی

مسئولیت پیشگیری از عفونت بیمارستانی با مراکز بهداشتی و درمانی است. بیمارستان‌ها و کارکنان حوزه‌ی مراقبت‌های سلامت باید از دستورالعمل‌های توصیه‌شده برای استریل کردن و گندزدایی پیروی کنند. انجام اقدامات لازم برای جلوگیری از عفونت‌های بیمارستانی می‌تواند خطر ابتلا به آن‌ها را 70 درصد یا بیشتر کاهش دهد. با این‌ حال، به دلیل ماهیت تأسیسات بهداشتی درمانی، حذف 100 درصد موارد عفونت‌های بیمارستانی غیرممکن است.

برخی اقدامات کلی برای کنترل عفونت شامل موارد زیر است:

• غربالگری آی‌سی‌یو برای بررسی اینکه آیا لازم است افراد مبتلا به عفونت بیمارستانی ایزوله شوند.
• شناسایی نوع ایزوله‌سازی، که می‌تواند به محافظت از دیگران کمک کند یا احتمال عفونت را کاهش دهد.
• رعایت بهداشت دست، که شامل شستن دست‌ها قبل و بعد از لمس افراد در بیمارستان است.
• پوشیدن وسایل مناسب از جمله دستکش، روپوش و محافظ صورت.
• تمیز کردن سطوح به طور مناسب، به دفعات توصیه شده.
• اطمینان از اینکه اتاق‌ها تهویه‌ی خوبی دارند.

برای کاهش خطر عفونت ادراری، ارائه‌دهنده‌ی مراقبت‌های سلامت می‌تواند:

• برای به حداقل رساندن عفونت، تکنیک آسپتیک را برای جاگذاری سوند دنبال کند.
• سوند فقط در صورت نیاز جاگذاری شود و زمانی خارج شود که دیگر نیازی به آن نباشد.
• سوندها یا کیسه‌ها را فقط درصورت نیاز پزشکی تغییر دهد.
• اطمینان حاصل کند که سوند ادراری در بالای ران و در زیر مثانه آویزان باشد تا جریان ادرار بدون مانع باشد.
• در مورد هر گونه نگرانی خود در طی هر پروسه‌ای با پزشکتان صحبت کنید.

جمع‌بندی

عفونت‌های بیمارستانی یا عفونت‌های مرتبط با مراقبت‌های سلامت هنگامی اتفاق می‌افتند که فرد در مدت حضور خود در یک مرکز بهداشتی درمانی به عفونت مبتلا شود. عفونت‌هایی که پس از بستری در بیمارستان ظاهر می‌شوند باید معیارهای خاصی داشته باشند تا عفونت بیمارستانی تلقی شوند.

اگر علائم جدیدی ظرف 48 ساعت از پذیرش، سه روز پس از ترخیص یا 30 روز پس از عمل جراحی ظاهر شد، با پزشک خود صحبت کنید. التهاب، ترشح یا اسهالی که قبلاً وجود نداشته، می‌تواند از علائم عفونت بیمارستانی باشد.

منبع: healthline