آزمایش CRP: ابزاری مفید برای شناسایی التهاب و پیشگیری از بیماری‌های جدی

التهاب، واکنش طبیعی بدن در برابر عوامل مهاجم مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها، مواد شیمیایی سمی یا آسیب‌های فیزیکی است. در چنین شرایطی سیستم ایمنی فعال شده و با اولین واکنش خود که ارسال سلول‌های التهابی و سیتوکین‌ها به محل آسیب دیده است به مقابله با عوامل بیماری‌زا و ترمیم و التیام بافتی می‌پردازد. این فعل و انفعالات در بدن خود را به شکل درد، تورم، کبودی یا قرمزی نشان می‌دهد. اما التهاب بر اندام‌های داخلی مانند مفاصل نیز می‌تواند تأثیر بگذارد که قابل مشاهده نیست. بنابراین، چگونه می‌توان از وجود التهاب در بدن آگاه شد؟ فاکتور CRP یکی از شاخص‌های مهم در آزمایش خون است که با اندازه‌گیری سطح آن در خون می‌توان میزان التهاب را ارزیابی کرد. در حالی که سطح این فاکتور در خون به طور طبیعی پایین است، افزایش آن می‌تواند نشان‌دهنده عفونت‌های جدی یا سایر بیماری‌های التهابی باشد. در این مطلب از مداریو به نحوه تفسیر آزمایش CRP و دلایل بالا بودن آن در خون می‌پردازیم.

فاکتورCRP در آزمایش خون چیست؟

آزمایش CRP به معنای پروتئین واکنشی C یا C-reactive protein است که توسط کبد به جریان خون آزاد می‌شود. در واقع این پروتئین در بدن به دلیل واکنش به التهاب تولید می‌شود و افزایش سطح این فاکتور در آزمایش خون می‌تواند نشان‌دهنده وجود التهاب در بدن باشد. اندازه‌گیری این فاکتور به پزشکان در تشخیص یا ارزیابی بیماری‌های التهابی مانند التهاب‌ مفاصل، یا حتی برخی از بیماری‌های قلبی عروقی کمک می‌کند.

چرا آزمایش CRP تجویز می‌شود؟

همانطور که گفته شد اندازه‌گیری پروتئین واکنشی C برای تشخیص التهاب در بدن در مواجهه با عوامل میکروبی، عفونت‌ها و تشخیص بیماری‌های التهابی بکار می رود. در زیر دلیل تجویز آزمایش CRP به طور کامل آورده شده است:

• تشخیص عفونت‌ها و بررسی شدت آن‌ها درعفونت های باکتریایی شدید، مانند سپسیس، یا عفونت های قارچی، عفونت استخوان یا استئومیلیت
• تشخیص و بررسی بیماری‌های التهابی مانند بیماری التهابی روده (IBD)، بیماری التهابی لگن (PID)
• تشخیص برخی بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید
• ارزیابی خطر بیماری‌های قلبی و عروقی بویژه بررسی احتمال التهاب عروق و خطر حملات قلبی یا سکته مغزی
• ارزیابی موفقیت درمان‌های ضد التهابی بویژه پس از جراحی‌ها یا سایر روش‌های درمانی تهاجمی برای بررسی عفونت در طول دوره بهبودی استفاده می کنند.

بروز علائم عفونت باکتریایی شدید مانند تب، لرز، تنفس سریع، حالت تهوع و استفراغ، افزایش سرعت ضربان قلب نیز می‌تواند دلیل تجویز آزمایش CRP در افراد باشد. همچنین، اگر قبلاً عفونت یا یک بیماری التهابی مزمن در شما تشخیص داده شده باشد، این آزمایش می‌تواند برای پایش روند درمان مورد استفاده قرار گیرد. به طوریکه سطح این پروتئین در خون متناسب با شدت التهاب در بدن افزایش یا کاهش می‌یابد. کاهش سطح این فاکتور نشان‌دهنده پاسخ مثبت بدن به درمان و کاهش التهاب است.

منظور از CRP Titer و hs-CRP در آزمایش خون چیست؟

crp titer در آزمایش خون در واقع همان تست بررسی پروتئین واکنشی C است و عنوان Titer در این آزمایش به کمی بودن آن اشاره دارد. یعنی نتایج آزمایش به شکل اعداد و ارقام ارائه می‌شوند و نتایج آن کیفی نیست. این ویژگی به پزشکان اجازه می‌دهد که شدت التهاب را به طور دقیق‌تر ارزیابی کنند. به طور کلی تست‌های کمی دقیق‌تر از انواع کیفی هستند و اطلاعات بیشتری در اختیار پزشکان قرار می‌دهند.

hs-CRP نیز نوعی تست برای تشخیص التهاب اما با دقت بیشتر است. همچنین در مورد تفاوت بین CRP و hs-CRP باید گفت که تفاوت اصلی این دو آزمایش فقط در حساسیت این دو تست به سطح پروتئین واکنشی C است. در حالیکه آزمایش crp معمولاً برای تشخیص التهاب‌های شدید و مزمن مانند انواع عفونت‌ها و بیماری‌های مزمن به کار می‌رود، تست hs-crp از حساسیت بیشتری برخوردار بوده و قادر به شناسایی سطح پایین‌تری از پروتئین است و بیشتر برای ارزیابی خطر بیماری‌های قلبی عروقی به کار می‌رود. بنابراین اگر چه هر دو تست برای ارزیابی التهاب در بدن بکار می‌روند اما تست hs-CRP به عنوان نشانگر اولیه برای خطرات بیماری‌های قلبی نیز کاربرد دارد.

شرایط انجام آزمایش CRP

یکی از سوالات متداول برای انجام این آزمایش این است که آیا قبل از آزمایش CRP باید ناشتا بود؟ این آزمایش همانند آزمایش خون ساده است و معمولاً هیچ آمادگی خاصی برای انجام این آزمایش لازم نیست. برای انجام این تست مشابه با برخی آزمایشات دیگر مانند آزمایش CBC معمولاً نیازی به ناشتا بودن ندارد، مگر آنکه پزشک قصد داشته باشد همراه این تست آزمایشات دیگری را همزمان تجویز کند. همچنین اگر فعالیت‌های ورزشی سنگینی انجام می‌دهید یا داروی خاصی مصرف می‌کنید بهتر است راهنمایی‌های لازم را از پزشک خود دریافت کنید.

تفسیر جواب آزمایش CRP

حال که دانستید افزایش پروتئین واکنشی C در خون نشانگر التهاب است وقت آن رسیده که بدانید محدوده نرمال آزمایش CRP چه مقدار است؟ آزمایشگاه‌ها معمولاً محدوده مرجع متفاوتی برای سطوح طبیعی پروتئین واکنشی C دارند که می‌تواند بسته به روش آزمایش و تجهیزات مورد استفاده متفاوت باشد اما به طور کلی عدد نرمال آزمایش crp کمتر از 0.9 mg/dL است. در زیر خلاصه‌ای از چگونگی تفسیر جواب آزمایش CRP و بیماری‌های مرتبط با مقادیر غیرعادی crp آورده شده است:

سطح CRP	طبقه بندی	دلیل احتمالی
کمتر از 0.3 mg/dL	نرمال	نرمال
0.3- 1.0 mg/dL	نرمال یا افزایش خفیف	چاقی، بارداری، افسردگی، دیبات، سرماخوردگی، بی‌تحرکی
1.0 تا 10.0 mg/dL	افزایش متوسط	التهاب ناشی از (آرتریت روماتوئید یا بیماری‌های خود ایمنی)، حمله قلبی، پانکراتیت و برونشیت
بیشتر از 10.0 mg/dL	افزایش نسبتاً شدید	عفونت‌های حاد باکتریایی، ویروسی، آسیب فیزیکی و بیماری التهابی رگ‌های خونی
بیشتر از 50 mg/dL	افزایش شدید	عفونت‌های حاد باکتریایی

بالا بودن CRP به چه معناست و دلیل آن چیست؟

چنانچه نتیجه آزمایش CRP بین 1.0 تا 10.0 میلی گرم در دسی لیتر (mg/dL) باشد به طور کلی به عنوان سطح نسبتاً بالا در نظر گرفته می‌شود و ممکن است نشاندهنده شرایط زیر باشد:

• التهاب سیستمیک ناشی از آرتریت روماتوئید، لوپوس یا سایر بیماری‌های خود ایمنی
• خطر حمله قلبی
• پانکراتیت
• برونشیت

چنانچه جواب تست مقادیر بالای 10 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر را نشان دهد ممکن است نشاندهنده عفونت‌های حاد باکتریایی، ویروسی و آسیب‌های شدید باشد. در چنین شرایطی نیاز به انجام آزمایشات تکمیلی خواهد بود.

آیا بالا بودن CRP همیشه نگران کننده است؟

به طور کلی عدد نرمال آزمایش CRP در بزرگسالان سالم زیر 0.3 تا 0.9 mg/dL است. عوامل زیادی می توانند بر سطح این فاکتور در خون تأثیر بگذارند اما بالا بودن crp به چه معناست و آیا همیشه نگران کننده است؟ اگر افزایش سطح CRP در محدوده متوسط تا شدید باشد، احتمالاً به این معناست که التهاب در بدن وجود دارد. اما این آزمایش قادر به نشان دادن علت التهاب یا موقعیت آن در بدن نیست. به همین دلیل، اگر جواب آزمایش مقادیر بالاتر از محدوده نرمال CRP را نشان دهد، پزشک معمولاً آزمایش‌های اضافی برای شناسایی علت دقیق التهاب تجویز خواهد کرد. توجه داشته باشید که بالا بودن این فاکتور می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد و بسته به شرایط بالینی، به نتایج متفاوتی منجر شود. افزایش جزئی در سطح این فاکتور ممکن است به دلیل شرایط یا موقعیت‌های زیر باشد:

• سیگار کشیدن
• سرماخوردگی
• افسردگی
• دیابت
• بی خوابی
• التهاب لثه
• چاقی و سبک زندگی ناسالم
• پریودنتیت
• بارداری
• مصدومیت یا آسیب‌های جسمی

زنان و افراد مسن به طور طبیعی معمولاً سطوح بالاتری از CRP دارند. همچنین عدد نرمال CRP در کودکان زیر 10 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر است.

آزمایش CRP در بیماران قلبی

همانطور که گفته شد آزمایش CRP با حساسیت بالا (hs-CRP) به طور ویژه برای ارزیابی خطر بیماری‌های قلبی عروقی (CVD) استفاده می‌شود. این آزمایش به ویژه برای افرادی که احتمال حمله قلبی در 10 سال آینده دارند، مفید است. بر اساس نتایج مطالعه‌ای سطوح بالای پروتئین واکنش‌گر C با سه برابر بیشتر خطر حمله قلبی مرتبط است.

تفسیر نتایج hs-CRP

• سطح hs-CRP کمتر از 1.0 میلی‌گرم در لیتر: خطر کم ابتلا به بیماری قلبی عروقی (CVD)
• سطح hs-CRP بین 1.0 mg/L تا 3.0 mg/L: خطر متوسط ابتلا به بیماری قلبی عروقی (CVD)
• سطح hs-CRP بیش از 3.0 میلی‌گرم در لیتر: خطر بالای بیماری قلبی عروقی (CVD)

بهتر است این آزمایش دو بار با فاصله دو هفته از یکدیگر و همراه با آزمایشات چربی خون انجام شود تا ارزیابی دقیق‌تری از خطر بیماری قلبی به دست آید.

درمان CRP بالا

اگر سطح CRP در بدن در محدوده متوسط یا بالا باشد، تغییرات زیر می‌تواند به کاهش سطح این فاکتور و خطر بیماری‌های قلبی کمک کند:

• رعایت رژیم غذایی سالم. مصرف غذاهای غنی از فیبر، سبزیجات، میوه‌ها، و چربی‌های سالم می‌تواند به کاهش التهاب کمک کند.
• کاهش سطح کلسترول. در صورت بالا بودن سطح کلسترول خون، اصلاح سبک زندگی با تغییرایی در رژیم غذایی و داشتن ورزش منظم می‌تواند با کاهش سطح CRP خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.
• حفظ وزن در محدوده سالم. داشتن وزن مناسب بدن به کاهش التهاب و خطر بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
• ورزش منظم. داشتن فعالیت بدنی به کاهش التهاب و بهبود سلامت قلب کمک می‌کند.
• مدیریت دیابت یا فشار خون بالا. در صورت ابتلا به برخی بیماری‌های مزمن مانند دیابت و پرفشاری خون، مدیریت بیماری به کاهش التهاب کمک می‌کند.
• ترک سیگار. سیگار کشیدن از عوامل موثر در بروز التهاب در بدن است. بنابراین ترک سیگار و دخانیات می‌تواند به کاهش سطح CRP نیز کمک کند.

چنانچه سطح CRP بالا باشد، پزشک ممکن است به منظور پیشگیری از خطر بیماری‌های قلبی استاتین‌ها که رایج‌ترین داروهای کاهنده کلسترول هستند را تجویز کند. البته تجویز این دارو زمانی انجام می‌شود که سطح کلسترول هم بالا باشد، در غیر اینصورت استاتین‌ها ممکن است تاثیری بر کاهش سطح CRP نداشته باشند.

کلام آخر اینکه مشاهده نتایج غیرطبیعی آزمایش CRP می‌تواند استرس‌ زیادی به افراد وارد کند، اما افزایش سطح این فاکتور در خون لزوماً به معنای ابتلا به یک بیماری جدی یا نیاز به درمان‌های پزشکی نیست. بطوریکه ۱ نفر از هر ۲۰ فرد سالم ممکن است نتایجی خارج از محدوده طبیعی در جواب آزمایش‌شان داشته باشند. پزشک شما بهترین راهنماست و در صورت نیاز، ممکن است آزمایش‌های تکمیلی برای شناسایی علت سطح غیرطبیعی CRP توصیه کند.

منبع