روابط ناسالم دارویی در ایران و نقش نسخه الکترونیک در حل آن
.jpg)
بنا به گزارش خبرگزاری ایرنا، محمد مهدی ناصحی -مدیرعامل سازمان بیمه سلامت- ایران را از نظر مصرف دارو جزو سه کشور اول دنیا دانست و بیان کرد که میزان مصرف دارو در ایران به اندازه چین است. بسیاری از پزشکان بیش از اندازه استاندارد دارو تجویز می‌کنند و بازار قاچاق دارو نیز در ایران بسیار گسترده است. در ادامه خلاصه‌ای از مهم‌ترین گفته‌های مدیر عامل سازمان بیمه سلامت در مورد بازار دارویی ایران، نقش نسخه الکترونیک و دیدگاه مدیرعامل راهکارهای سلامت پدیدار آورده شده است.
- تعداد اقلام دارویی در نسخه برخی پزشکان از حد استاندارد بالاتر است. تعداد اقلام دارویی نسخه پزشکان به طور متوسط نباید از 2.3 قلم بیشتر شود. گاهی به صورت موردی در حدود 5 درصد نسخه‌های پزشک، 5 قلم دارو هم نوشته می‌شود اما نباید میزان نسخه‌های پر داروی پزشکان از حد استاندارد بیشتر شود.
- در شبکه دارویی کشور قاچاق دارو وجود دارد. داروهای گرانقیمت به‌خصوص برای بیماران خاص مانند هموفیلی به بیماران با نرخ دولتی و دفترچه فروخته می‌شود اما همان دارو به چرخه دارویی کشور بر می‌گردد و بار دیگر با نرخ گران و آزاد به فرد دیگری فروخته می‌شود.
- تنها راه کنترل این بازار اجرای کامل طرح نسخه نویسی الکترونیک است. داروهای گرانقیمت و بیماران خاص در این سیستم بهتر کنترل می‌شود و امکان قاچاق آن‌ها کم می‌شود. در سیستم نسخه الکترونیک هر دارو یک کد خاص دارد و با فروش آن، کد آن دارو در سیستم باطل می‌شود و دیگر هیچ داروخانه ای نمی‌تواند آن دارو را بفروشد.
- نکته مهم این است قبلا که نسخه کاغذی نوشته می‌شد اگر یک داروخانه دو قلم دارو از یک نسخه را نداشت و نسخه پیچیده می‌شد، دیگر نسخه باطل می‌شد و فرد نمی توانست اقلام باقیمانده را با پوشش بیمه‌ای تهیه کند و باید آن را با نرخ آزاد تهیه می‌کرد. اما اکنون با استفاده از سیستم نسخه‌نویسی الکترونیک اگر یک داروخانه چند قلم دارو را از یک نسخه نداشت و نسخه پیچیده شد فرد می‌تواند بقیه اقلام را از داروخانه دیگر با پوشش بیمه ای و نرخ دولتی تهیه کند.
بر مبنای مشکلات موجود در وضعیت دارویی کشور، شاهین طبری- مدیرعامل شرکت راهکارهای سلامت پدیدار- پرونده الکترونیک سلامت و نسخه الکترونیک مبتنی بر هوش مصنوعی را راهکاری برای تخمین صحیح نیازمندی‌های دارویی کشور و کاهش تبادلات غیرقانونی دارو در کشور دانست. در ادامه خلاصه‌ای از صحبت‌های مدیرعامل شرکت راهکارهای سلامت آمده است:
- سالانه بودجه‌ای برای نیازهای دارویی در نظر گرفته می‌شود. نحوه تخمین بودجه به این شکل است که بر مبنای خرید داروخانهها تصمیم گرفته می‌شود به چند واحد از یک دارو نیاز است. وقتی مبنای تخمین بودجه میزان خرید از داروخانهها باشد، خطای زیاد رخ می‌دهد. اگر همین تخمین بر اساس تعداد بیمارانی که نیاز به یک داروی مشخص دارند باشد برآورد بودجه‌ای دقیق‌تر می‌شود و احتمال خریدهای غیرقانونی کاهش می‌یابد. در اینجاست که اهمیت پرونده الکترونیک سلامت برای بیماران مشخص می‌شود.
- به عنوان مثال، در مورد خرید داروی انسولین، اگر لیست منسجمی از بیماران مبتلا به دیابت در دسترس باشند و اطلاعات فردی هر بیمار مشخص باشد با دقت بیشتری خرید سالانه پیش‌بینی می‌شود. در این حالت احتمال خرید بیش از حد داروی انسولین برای خروج غیرقانونی از ایران، احتکار دارو و تجویزهای غیرقانونی کاهش پیدا می‌کند. این اطلاعات زمانی که مبتنی بر هوش مصنوعی باشد دقیق‌تر صورت می‌گیرد و علاوه بر تخمین میزان دارو، امکان پیش‌بینی‌های درمانی نیز به وجود می‌آید.
- ثبت نسخه الکترونیک مبتنی بر هوش مصنوعی باعث کاهش میزان خطای نسخه‌نویسی و دارویی نیز می‌شود.
- نظام سلامت در کشور ما پزشک محور است اما اگر این نظام به سمت بیمار محوری و مهم‌تر از آن انسان محوری حرکت کند موفقیت بهتری نصیب سلامت عموم جامعه می‌شود. تشکیل پرونده الکترونیک سلامت برای بیماران تحول مثبتی است. داده های ثبتی در پرونده الکترونیک و نسخ الکترونیک می‌تواند به پیشبرد هوش مصنوعی کمک کند؛ زیرا ارتباط متقابلی میان دریافت اطلاعات و رسیدن به بانک اطلاعاتی جامع وجود دارد. ایجاد زیرساخت مراقبتی بر مبنای هوش مصنوعی در نهایت به ارتقای سطح سواد سلامت مردم جامعه کمک می‌کند.
