هر آنچه که باید درباره واکسن گارداسیل بدانید

در بسیاری از جوامع از جمله در کشور ما صحبت کردن در مورد مسائل جنسی بویژه با فرزندان یک تابوی فرهنگی است و والدین و مسئولان آموزش در مدارس، از پرداختن به این موضوع بسیار مهم اجتناب کرده یا آن را نادیده می‌گیرند. این عدم آگاهی در نوجوانان گاهی عوارض جبران‌ناپذیری برای خانواده‌ها خواهد داشت. آموزش صحیح در مورد سلامت جنسی از سنین پایین نقش مهمی در حفظ سلامت و تصمیمات آگاهانه در مورد روابط جنسی در نوجوانان و جوانان ایفا می‌کند. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای علمی در سال‌های اخیر با توجه به شیوع گسترده ویروس خطرناک پامیلومای انسانی (HPV) ساخت واکسن گارداسیل (Gardasil) است. این واکسن نه تنها به پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با اچ پی وی کمک می‌کند بلکه از بار روانی بیماری نیز می‌کاهد. خواه بپذیریم یا نپذیریم، واقعیت این است که سن شروع فعالیت ج�نسی در بسیاری از جوامع کاهش یافته است و محافظت در برابر بیماری‌های مقاربتی چون زگیل تناسلی از طریق واکسیناسیون از سنین پایین‌تر امری ضروری است. با توجه به اهمیت این موضوع، در این مطلب از مداریو تصمیم داریم در مورد ضرورت واکسیناسیون با گارداسیل در سنین پایین و نقش آن در پیشگیری از بیماری‌های ناشی از ویروس اچ پی وی بپردازیم.

واکسن گارداسیل چیست؟

قبل از اینکه به معرفی واکسن گارداسیل بپردازیم لازم است ابتدا اطلاعات مختصری در خصوص ویروس اچ پی وی داشته باشید. ویروس پاپیلومای انسانی که HPV نیز نامیده می‌شود، ویروسی است که از طریق فعالیت جنسی و تماس پوستی منتقل می‌شود و افراد را به سرعت آلوده می‌کند. برخی از گونه‌های اچ پی وی باعث ایجاد زگیل تناسلی می‌شوند، در حالیکه سایر گونه‌های ویروس اگر برای مدت طولانی در بدن بمانند، باعث بروز ضایعات غیرطبیعی در رحم، سرطان دهانه رحم، واژن، مقعد و سایر سرطان‌های دستگاه تناسلی می‌شوند.

واکسینه شدن به پیشگیری از عفونت با این ویروس و بیماری‌های مرتبط با آن مانند زگیل تناسلی در زنان و مردان و سرطان‌های نامبرده کمک می‌کند. واکسن HPV همچنین از سرطان‌های دهان و گلو محافظت می‌کند. ایمنی بخشی این واکسن طوری است که اگر فرد بعدها در معرض این ویروس‌ها قرار گیرد، سیستم ایمنی بدن قادر خواهد بود راحت‌تر آنها را شناسایی و از بین ببرد.

انواع واکسن گارداسیل

قبل از اینکه به این پرسش متداول بپردازیم که چه کسانی باید واکسن HPV را تزریق کنند بهتر است نخست با انواع واکسن گارداسیل آشنا شوید.

واکسن 2 ظرفیتی (Cervarix)

این واکسن که با نام سرواریکس شناخته می‌شود از افراد در برابر دو سویه خطرناک ویروس HPV 16 و HPV 18 که مولد سرطان هستند محافظت می‌کند. این واکسن بویژه برای پیشگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم در دختران و زنان جوان 9 تا 25 ساله کاربرد دارد.

واکسن HPV چهار ظرفیتی

واکسن 4 ظرفیتی چهار نوع ویروس HPV 6، HPV 11، HPV 16، HPV 18 را مورد هدف قرار می‌دهد. سویه های 6 و 11 عامل زگیل تناسلی هستند و نوع 16 و 18 همانطور که گفته شد بیشتر عامل سرطان‌ها بویژه سرطان دهانه رحم می‌باشد.

واکسن 9 ظرفیتی گارداسیل

این واکسن که با نام گارداسیل خارجی شناخته شده است باعث محافظت در برابر 9 نوع اچ پی وی می‌شود و علاوه بر ایمنی در برابر سویه‌های نامبرده HPV 31، HPV 33، HPV 45، HPV 52، HPV 58 را نیز مورد هدف قرار می‌دهد. بنابراین محافظت بیشتری در برابر ابتلا به زگیل تناسلی و سرطان‌های مربتط با ویروس HPV فراهم می‌کند.

واکسن پاپیلوگارد همان گارداسیل ایرانی است که دارای تاییدیه از سازمان غذا و دارواست. این نوع واکسن از ابتلا به عفونت با سویه های 16 و 18 پیشگیری می‌کند.

در حال حاضر واکسن‌های 9 ظرفیتی گارداسیل ساخت امریکا، هلند و ایرلند در ایران موجود هستند و از داروخانه‌های مجاز در دسترس عموم قرار دارند و برخی از آن‌ها تحت پوشش بیمه نیز قرار می‌گیرند.

بهترین زمان تزریق واکسن HPV

بهتر است واکسن گارداسیل را چه زمانی تزریق کنیم؟ واکسن Gardasil همانند سایر واکسن‌ها مانند واکسن آنفولانزا و کووید 19 باعث پیشگیری از بیماری می‌شود و پس از ابتلای فرد تاثیری ندارد. به توصیه مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) تزریق واکسن از سنین 11 یا 12 سالگی به همه دختران و پسران توصیه می‌شود و می‌توان از سنین پایین‌تر حدود 9 سالگی برای واکسیناسیون اقدام کرد. همچنین در کسانی که در سنین بالاتر، حدود 26 سالگی هستند و در معرض خطر آلودگی با ویروس قرار دارند، تزریق واکسن گارداسیل می‌تواند مفید باشد و به پیشگیری از عوارض جدی‌تر کمک کند. بسته به سن شروع واکسیناسیون واکسن در دو یا سه دُز تزریق می‌شود.

با توضیحاتی که داده شد اینطور می‌توان نتیجه گرفت که بهترین زمان برای تزریق واکسن HPV قبل از شروع فعالیت جنسی در سنین کودکی یا نوجوانی است. توجه داشته باشید که این بدان معنا نیست که این بازه سنی زمان آغاز فعالیت جنسی است بلکه به منظور ایجاد پاسخ ایمنی قوی‌تر توصیه می‌شود که از سنین پایین‌تر فرزندان خود را ایمن کنید.

آیا تزریق Gardasil در افراد با سن بالاتر هم مفید است؟

CDC تزریق واکسن Gardasil را به افراد بالای 26 سال توصیه نمی‌کند. علت این موضوع هم این است که در این سنین افراد از نظر جنسی فعال هستند و احتمالاً در معرض با ویروس هستند، بنابراین تزریق واکسن دراین افراد مزایای کمتری برایشان دارد. با این حال، طبق گفته این مرکز برخی از بزرگسالان در سنین 27 تا 45 سال با مشورت با پزشک خود مجاز به تزریق واکسن هستند اما همانطور که گفته شد در بیشتر بزرگسالان بالای 26 سال، واکسیناسیون توصیه نمی‌شود. در هر سنی، داشتن شریک جنسی جدید، هشداری برای ابتلا به عفونت جدید HPV است.

واکسن گارداسیل در چند دز باید تزریق شود؟

زمان‌بندی تزریق واکسن گارداسیل و تعداد دُز مورد نیاز بستگی به سن و شرایط خاص فرد دارد. به طور کلی زمان‌بندی واکسیناسیون به توصیه CDC به شرح زیر است:

• کودکان و نوجوانان کمتر از 15 سال

نیاز به تزریق دو نوبت واکسن است و دُز دوم واکسن HPV باید 6 تا 12 ماه پس از اولین نوبت تزریق شود. چنانچه دُز دوم در فاصله زمانی کمتر از 5 ماه از نوبت اول تزریق شود نیاز به دریافت دُز سوم می‌باشد.

• نوجوانان و جوانان در سنین 15 تا 26 سال

این افراد به تزریق سه دُز واکسن HPV نیاز دارند که نوبت دوم واکسن 1-2 ماه پس از تزریق دُز 1 و نوبت سوم، شش ماه پس از تزریق نوبت اول انجام می‌شود.

تمامی افراد 26-9 سال که سیستم ایمنی ضعیفی دارند باید سه نوبت واکسن دریافت کنند.

طبق دستورالمل سازمان بهداشت جهانی (WHO)، تزریق یک دُز واکسن در افراد کمتر از 15 سال هم می‌تواند ایمنی لازم را ایجاد کند. در افراد 15 تا 20 سال نیز تزریق یک یا دو دُز کافی است و در افراد 21 سال به بالا هم باید دو نوبت واکسن در فاصله 6 ماه از هم تزریق شود.

طبق این دستورالعمل افرادی که به دلیل داشتن بیماری یا مصرف داروهای خاص سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند تزریق حداقل دو نوبت واکسن گارداسیل توصیه می‌شود و در صورت امکان بهتر است دُز سوم هم تزریق شود.

مهم‌ترین کاربردهای واکسن HPV

همانطور که گفته شد واکسن گارداسیل برای پیشگیری از ابتلا به عفونت ناشی از ویروس HPV و بیماری‌های مرتبط با آن کاربرد دارد. مهم‌ترین موارد استفاده از واکسن در پیشگیری از شرایط و بیماری‌های زیر است:

• زگیل تناسلی
• سرطان دهانه رحم
• سرطان مقعد
• سرطان ناحیه آلت تناسلی
• سرطان دهان و حلق
• ضایعات دهانه رحم

لازم به یادآوری است که واکسن Gardasil برای پیشگیری از بیماری‌های نامبرده طراحی شده است و نقش درمانی ندارد. بنابراین، تزریق آن قبل از آلوده شدن به ویروس بیشترین تاثیر را دارد. با انجام واکسیناسیون می‌توان از انتقال ویروس اچ پی وی و آلوده کردن دیگران در سطح گسترده‌تری ممانعت کرد.

تزریق واکسن HPV در چه کسانی توصیه می‌شود؟

همانطور که گفته شد با توجه با اهمیتی که تزریق واکسن در سنین پایین و قبل از مواجهه با ویروس دارد توصیه می‌شود که کلیه کودکان و نوجوانان در سنین 11-12 سال و حتی در 9 سالگی واکسینه شوند. تزریق زودهنگام واکسن از عفونت‌های HPV مولد سرطان محافظت می‌کند. به طور خلاصه افراد با شرایط و ویژگی‌های زیر بیشترین سود را از تزریق واکسن HPV می‌برند:

• دختران و پسران 9 تا 14 سال
• گروه های پرخطر مانند افرادیکه سیستم ایمنی ضعیفی دارند
• مبتلایان به ایدز
• زنان و مردان فعال جنسی
• وجود بیش از یک شریک جنسی
• ارتباط جنسی با هم‌جنس خود

چه کسانی نباید واکسن گارداسیل بزنند؟

اگر چه تزریق واکسن Gardasil باعث ایمنی در برابر زگیل تناسلی و سایر بیماری‌های مرتبط با ویروس HPV می‌شود و تعداد زیادی افراد مجاز به تزریق واکسن هستند اما در برخی توصیه نمی‌شود. در صورت داشتن هر یک از ویژگی‌ها یا شرایط زیر، لازم است پزشک را مطلع کنید تا از خطرات احتمالی پیشگیری کنید:

• هر گونه واکنش آلرژیک شدید به نوبت قبلی واکسن
• سابقه حساسیت به مخمر
• زنان باردار

واکسن‌های HPV در زنان شیرده و کودکانی که بیماری خفیف دارند نیز بی‌خطر است. این شامل کسانی می‌شود که تب کم‌تر از 38 درجه، سرماخوردگی، آبریزش بینی یا سرفه دارند. افراد مبتلا به بیماری متوسط یا شدید باید تا زمان بهبودی تزریق را به تعویق بیاندازند.

مزایای واکسن HPV

واکسن HPV یکی از موثرترین روش‌های پیشگیری از ابتلا به عفونت با ویروس پاپیلومای انسانی است که پتانسیل پیشگیری از بیش از 90 درصد سرطان‌های ناشی از ویروس را دارد. همچنین واکسیناسیون تعداد موارد ابتلا به ضایعات پیش سرطانی دهانه رحم را در زنان جوان به طور چشمگیری کاهش می‌دهد. در واقع مهم‌ترین مزایای واکسن گارداسیل کاهش ابتلا به زگیل تناسلی و بیماری‌های جدی ناشی از آن از جمله سرطان‌هاست.
با تکمیل تمامی دزهای واکسن ایمنی بلندمدتی ایجاد می‌شود. در مطالعه‌ای افرادی که واکسن‌ HPV دریافت کردند، حداقل به مدت 12 سال پس از واکسیناسیون مورد بررسی قرار گرفتند و نتایج حاکی از حفاظت طولانی‌مدت و پایدار در برابر ویروس بوده است.

عوارض واکسن Gardasil

واکسن گارداسیل به طور کلی ایمن و مؤثر است، اما مانند هر واکسن یا دارویی ممکن است برخی عوارض جانبی احتمالی ایجاد شود که طی چند روز بهبود می‌یابد. برخی از شایع‌ترین عوارض واکسن Gardasil عبارتند از:

• درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق واکسن
• تب
• سرگیجه یا غش (ناشی از افت فشار خون)
• سردرد
• احساس خستگی
• حالت تهوع
• درد عضلانی یا درد مفاصل

برای جلوگیری از سرگیجه و خطر افتادن، بهتر است واکسیناسیون در حالت درازکش انجام شود.

آیا واکسن گارداسیل باعث ناباروری می‌شود؟

خیلی از افراد به اشتباه تصور می‌کنند تزریق واکسن گارداسیل باعث مشکلات در باروری، سقط جنین و مشکلاتی مشابه می‌شود، در حالیکه اینطور نیست. این واکسن به طور اختصاصی برای پیشگیری از ابتلا به عفونت با ویروس اچ پی وی و بیماری‌های ناشی از آن طراحی شده است و هیچ گونه تاثیری بر دستگاه تولید مثل و کیفیت اسپرم و تخمدان ندارد.
بسیاری از باورهای نادرستی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شوند هیچ گونه پایه و اساس علمی نداشته و نگرانی ایجاد شده مانع از انجام واکسیناسیون در افراد و آلوده کردن سایرین به ویروس می‌شود.

کلام آخر اینکه تزریق واکسن HPV از عفونت‌های جدید ویروس جلوگیری می‌کند اما چنانچه مبتلا به این عفونت باشید آن را درمان نمی‌کند. واکسن زمانی بهترین اثر را دارد که قبل از قرار گرفتن در معرض ویروس تزریق شود.