همه آنچه باید درباره سقط جنین بدانید
دوران بارداری یکی از شگفت انگیزترین دوره‌های زندگی خانم‌هاست که با تغییرات جسمی و روحی زیادی همراه است. درحالی‌که توجه به مراقبت‌های لازم باعث می‌شود که این دوران را با سلامت و شادی سپری کنید، گاهی اوقات شرایط آن‌طور که باید پیش نمی‌رود و بارداری خیلی زود خاتمه می‌یابد. سقط جنین یکی از آن اتفاقات ناخوشایندی است که ممکن است برای هر خانمی اتفاق بیفتد. عوامل مختلفی ممکن است باعث شوند که بارداری به شکل خودبخودی و خارج از کنترل مادر به پایان برسد اما گاهی این اتفاق به شکل عمدی و خودخواسته انجام می‌شود. شناخت عوامل موثر بر سقط جنین، علائم، انواع و روش‌های درمانی آن می‌تواند به درک بهتر این موضوع و تصمیم‌گیری آگاهانه‌تر در مورد آن کمک کند. برای شناخت و آگاهی بیشتر درباره این موضوع در این مطلب از مداریو همراه ما باشید.
سقط جنین چیست؟
سقط جنین به معنی خاتمه بارداری و از دست دادن جنین قبل از هفته بیستم بارداری است. در نیمی از بارداری‌ها به دلایل مختلف از جمله توقف رشد جنین، حاملگی پوچ، بارداری خارج از رحم و دیگر دلایل پزشکی بدون اینکه حتی مادر متوجه بارداری شود سقط اتفاق می‌افتد. در چنین شرایطی تنها انجام سونوگرافی و مشاهده ساک حاملگی خالی نشان‌دهنده پایان یافتن حاملگی است.
سقط هم به شکل عمدی و هم غیر عمدی اتفاق می‌افتد. برای آشنایی با جزئیات بیشتر در ادامه این مطلب با انواع سقط جنین آشنا می‌شوید.
سقط جنین چه علائمی دارد؟
سقط جنین بیشتر در طی سه ماه اول بارداری زمانی که خانم متوجه بارداری خود نشده است اتفاق می‌افتد. شدت و نوع علائم با توجه به مرحله و سن حاملگی و علت سقط متفاوت است و در زنان با شرایط مختلف نیز فرق می‌کند. با این حال برخی علائم در همه خانم‌ها تقریباً یکسان است. خونریزی واژینال از جمله اصلی‌ترین علائم سقط جنین است. سایر علائم عبارتند از:
- گرفتگی و درد شکمی شبیه به درد قاعدگی
- لکه بینی
- خونریزی شدید
- ناپدید شددن علائم بارداری
- ضعف و سرگیجه
- ترشحات غیرمعمول از واژن
- کمردرد
توجه داشته باشید که در صورت مشاهده علائم سقط جنین بویژه خونریزی واژینال باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. خون دفع شده می‌تواند در ابتدا قرمز روشن باشد و بتدریج تیره‌تر شده و همراه با لخته خارج شود.
همچنین ذکر این نکته مهم است که بسیاری از خانم‌های باردار در دوران حاملگی دچار خونریزی واژینال یا گرفتگی خفیف می‌شوند. این بدان معنا نیست که مشکلی در بارداری وجود دارد یا اینکه سقط جنین اتفاق خواهد افتاد. خوشبختانه در بسیاری از موارد، بارداری به شکل سالم پیش خواهد رفت. این علائم عمدتاً نشانی از نیاز برای نظارت دقیق تر توسط پزشک است.
علت سقط جنین در سه ماهه اول بارداری
سقط جنین در سه ماهه اول بارداری که معمولاً قبل از هفته بیستم رخ می‌دهد ممکن است به دلایل مختلفی و به طور طبیعی اتفاق بیفتد.
برخی از عوامل تاثیر گذار مربوط به جنین بوده و مادر نقشی ندارد. از جمله مهم‌ترین دلایل سقط جنین بویژه در سه ماهه اول حاملگی عبارتند از:
- اختلالات ژنتیکی و مشکلات کروموزومی جنین
- مشکلات جفت
- مشکلات هورمونی
- بیماری‌های زمینه‌ای و کنترل نشده در مادر مانند دیابت، اختلالات غده تیروئید
- عفونت‌های درمان نشده
- مشکلات ساختاری رحم
- فیبروم رحم
- سن بالای مادر (بیشتر از 35 سال)
- سابقه سقط جنین
- چاقی
- آسیب فیزیکی مانند تصادفات و ضربه به شکم
در بسیاری از موارد دلایل سقط جنین خارج از کنترل مادر است و قابل پیشگیری نیست. در برخی شرایط نیز که ادامه بارداری تهدیدی برای سلامت مادر است پزشک دستور سقط را می‌دهد.
انواع سقط جنین
انواع سقط جنین بر اساس علت و شرایط بارداری به دو دسته کلی سقط خودبخودی و سقط عمدی (القایی) تقسیم می شود.
در سقط القایی به دلایل پزشکی یا درخواست زوجین (غیرقانونی) به طور آگاهانه به حاملگی پایان داده می‌شود. به این خاطر به آن سقط عمدی نیز گفته می شود. در حالیکه در سقط خودبخودی فرایند سقط به شکل غیرعمدی بدون دخالت عوامل خارجی اتفاق می‌افتد که خود انواع مختلفی دارد. انواع سقط جنین خودبخودی در ادامه آورده شده‌اند.
سقط جنین کامل
همانطور که گفته شد سقط خودبخودی یا ناخواسته بیشتر به دلیل مشکلات ژنتیکی و ناهنجاری‌های کروموزومی و بدون هیچ گونه دخالت خارجی رخ می‌دهد. علت آن ممکن است مشکلات ژنتیکی، اختلالات هورمونی، یا بیماری‌های مادر باشد. در این نوع سقط جنین ممکن است مادر متوجه بارداری خود نیز نشده باشد و به دو شکل کامل و ناقص اتفاق بیفتد. در سقط کامل تمامی بافت‌های مربوط به بارداری از رحم مادر بدون هیچ‌گونه مداخلات پزشکی خارج می‌شود.
سقط جنین ناقص
بدیهی است در سقط جنین ناقص همانطور که از اسمش پیداست بر خلاف سقط کامل، جنین و سایر محصولات بارداری به طور کامل خارج نشده اند و بخشی از بافت‌ها در رحم باقی می‌ماند که نیاز به مداخلات پزشکی از جمله مصرف دارو یا جراحی است.
سقط تهدیدکننده
تهدید به سقط جنین شرایطی است که احتمالاً به دلیل خونریزی خفیف واژینال و گاهی درد یا گرفتگی خفیف شکمی خطر سقط وجود دارد اما لزوماً به معنای وقوع قطعی سقط نیست. خونریزی معمولاً خفیف است و ممکن است چند روز تا حتی چند هفته ادامه‌دار باشد. این نوع سقط معمولاً در هفته‌های 13 تا حداکثر 20 بارداری رخ می‌دهد.
سقط اجتناب‌ناپذیر
سقط اجتناب‌ناپذیر به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن ادامه بارداری دیگر ممکن نیست و سقط جنین قطعی است. در چنین شرایطی دهانه رحم باز شده و و جنین بیش از این نمی‌تواند زنده بماند. درد به شکل انقباضات شدید رحمی، خونریزی زیاد همراه با دفع لخته یا بافت‌های جنینی از جمله علائم سقط جنین از نوع اجتناب ناپذیر است.
سقط فراموش شده
سقط فراموش شده یکی از انواع سقط جنین است که جنین داخل رحم مادر از بین رفته است اما جفت و بافت جنین هنوز داخل رحم قرار دارد و مادر هیچ گونه علائمی از دفع جنین مانند خونریزی و درد ندارد. به این خاطر به این نوع سقط بی‌صدا یا خاموش نیز گفته می‌شود. سقط خاموش معمولاً در طی انجام معاینات و سونوگرافی مشخص می‌شود و برای خروج جنین مرده نیاز به مداخلات پزشکی مثل کورتاژ خواهد بود.
سقط مکرر
به از دست دادن پی در پی بارداری سقط مکرر می‌گویند. به بیان دقیق‌تر اگر خانمی سه بار یا بیشتر به‌طور متوالی سقط جنین را تجربه کند از ویژگی‌های سقط مکرر است و نیازمند بررسی‌های دقیق‌تری برای یافتن علت می‌باشد. پایان یافتن حاملگی به ویژه اگر تکرار شود بسیار ناراحت کننده و ناامید کننده بوده و نیاز به همدلی و درک بیشتر زوجین دارد. علائم مشابه سایر انواع سقط جنین شامل درد و گرفتگی شکم، خونریزی و خروج بافت از واژن است.
سقط سپتیک
سقط سپتیک یا عفونی که بیشتر در سقط‌های غیرقانونی مشاهده می شود به دلیل عفونت ناشی از عدم رعایت بهداشت هنگام انجام سقط، استفاده از وسایل غیراستریل و غیربهداشتی، انجام سقط توسط فرد آموزش ندیده و باقی ماندن بقایای بافت‌های جنین ایجاد می‌شود. علائمی مانند تب و لرز، ترشحات عفونی و بدبو از واژن، درد شکم و لگن از جمله علائم سقط جنین عفونی است. چنین شرایطی می‌تواند عوارض جدی و تهدید کننده برای زندگی مادر باشد و نیاز به درمان فوری و مراقبت‌های پزشکی دارد.
روش های درمان سقط جنین
سقط تجربه‌ای دردناک و ناامید کننده‌ای برای زوجین است که علاوه بر مراقبت‌های پزشکی نیاز به حمایت روانی دارد. درمان سقط جنین با توجه به مرحله بارداری، وضعیت مادر و نوع سقط متفاوت است و شامل تخلیه رحم و مدیریت عوارض می‌شود.
در برخی شرایط سقط به شکل طبیعی و بدون هیچ گونه مداخلات پزشکی انجام می‌شود و بافت‌های بارداری خودبخود و به شکل کامل از بدن مادر دفع می‌شود.
چنانچه سقط به شکل ناقص انجام شود و جنین به شکل کامل دفع نشود پزشک داروهایی مانند میفپریستون و میزوپروستول تجویز می کند. این داروها از متداول‌ترین روش‌های سقط جنین هستند که به شکل خوراکی یا واژینال هستند که برای تحریک انقباضات رحمی و کمک به تخلیه بافت‌های جنین به کار می‌روند.
اگر هم بافت به طور کامل خارج نشود مداخلات جراحی به شکل کورتاژ و ساکشن یکی از معمول‌ترین روش‌های سقط جنین است.
در برخی از انواع سقط جنین مانند سقط سپتیک که بدن مادر دچار عفونت شده است درمان با آنتی بیوتیک و در صورت خونریزی شدید تزریق خون هم لازم است.
کلام آخر اینکه در بسیاری از موارد، سقط جنین به دلیل ناهنجاری‌های رشد جنین در همان اوایل بارداری است که خارج از کنترل مادر بوده و نمی‌توان از آن پیشگیری کرد. انجام معاینات منظم و دوره‌ای زنان در دوران بارداری بسیار ضروری است تا در صورت بروز هرگونه مشکل، اقدامات لازم انجام شود.
