ساک حاملگی یا کیسه بارداری چیست؟
ساک حاملگی یکی از علائم اولیه بارداری در زنان است که از طریق انجام سونوگرافی در هفته 4 تا 5 بارداری قابل رویت است و نقش حیاتی در تأمین محیط امن و مناسب برای رشد و تکامل جنین ایفا می‌کند. مشاهده این ساختار در رحم مادر به پزشک کمک می‌کند تا طبیعی بودن روند بارداری را پیگیری کند. برای اینکه بدانید کیسه بارداری چیست و چه موقع تشکیل می‌شود در این مطلب از مداریو به بررسی ساختار، زمان مشاهده ساک در سونوگرافی و اهمیت آن در تشخیص سلامت بارداری می‌پردازیم.
ساک حاملگی چیست؟
ساک حاملگی که آن را به نام کیسه بارداری نیز می‌شناسند از اولین اجزایی است که در بارداری شکل می‌گیرد و همانطور که از نامش پیداست شبیه به یک پرده است که جنین، جفت و کیسه زرده را تا پایان حاملگی و زمان تولد در خود جای می‌دهد. این ساک همچنین حاوی مایع آمنیوتیک است و از جنین در برابر ضربه و آسیب فیزیکی محافظت می‌کند.
مشاهده کیسه بارداری از طریق سونوگرافی امکان پذیر است و معمولاً در همان اوایل بارداری با افزایش سطح هورمون بارداری قابل تشخیص است. پزشک با بررسی ابعاد آن نسبت به سن حاملگی از رشد طبیعی یا غیرطبیعی جنین نیز مطلع می شود.
نقش کیسه بارداری در حاملگی
مهم‌ترین نقش کیسه بارداری ایجاد فضایی امن است که جنین داخل آن رشد و تکامل پیدا کند و از آسیب‌های احتمالی محیط خارج رحم و عوامل خارجی محافظت شود. در واقع این ساختار ابتدایی تشکیل شده در همان اوایل بارداری محیطی امن برای جنین فراهم می‌کند تا بارداری به شکلی سالم سپری شود.
علاوه برنقش محافظتی، اولین منبع تغذیه جنین در حال رشد توسط ساک حاملگی تامین می‌شود. تا زمان برقراری کامل ارتباط خونی مادر با جنین از طریق جفت، کیسه زرده که داخل ساک وجود دارد وظیفه تغذیه جنین را بر عهده دارد. همچنین مایع آمنیوتیک داخل این کیسه از جنین در برابر ضربه و آسیب‌های فیزیکی دیگر محافظت می‌کند.
به طور کلی مشاهده ساک بارداری نشان‌دهنده قرارگیری جنین در جایگاه مناسب خود در داخل رحم است که شروعی برای رشد جنین و پیشرفت بارداری است. علاوه بر این اگر خانمی تاریخ آخرین قاعدگی خود را فراموش کرده با اندازه‌گیری ابعاد ساک می‌توان سن بارداری را تخمین زد.
زمان تشکیل و مشاهده کیسه بارداری در سونوگرافی
با توجه به نقش مهمی که این ساختار داخل رحم برای سلامت جنین دارد حال این پرسش مطرح می‌شود که کیسه بارداری از چه زمانی در سونوگرافی قابل مشاهده است. کیسه بارداری از هفته 4 تا 5 بعد از لقاح داخل رحم شکل می‌گیرد و در همین زمان درسونوگرافی واژینال نیز قابل مشاهده است.
سونوگرافی واژینال نسبت به نوع شکمی از حساسیت بالاتری برخوردار بوده و تصاویر واضح‌تری هم تولید می‌کند. در سونوگرافی شکمی نیز کیسه بارداری ممکن است در هفته 5 تا 6 قابل تشخیص باشد.
چنانچه ساک حاملگی در هفته 5 بارداری در سونوگرافی واژینال دیده نشود پزشک ممکن است درخواست آزمایش اندازه‌گیری سطح هورمون باردای hCG و بررسی احتمال بارداری خارج رحمی را دهد.
دلیل پایین بودن ساک حاملگی
گاهی با وجود مشاهده ساک در سونوگرافی، ادامه‌ی مسیر بارداری با مشکلاتی همراه می‌شود که قابل پیش‌بینی نیستند. شاید اصطلاح پایین بودن ساک حاملگی به گوشتان خورده باشد. این اتفاق که از طریق سونوگرافی قابل تشخیص است به دلایل مختلفی مرتبط است و گاهی طبیعی بوده و لزوماً به معنی خطرناک بودن بارداری نیست. بخصوص در اوایل بارداری این اتفاق می‌افتد و در سونوگرافی‌های بعدی به وضعیت طبیعی خود باز می‌گردد.
چنانچه بعد از گذشت هفته‌های اول بارداری علاوه بر پایین بودن ساک حاملگی خونریزی هم مشاهده شود ممکن است احتمال سقط جنین وجود داشته باشد.
توجه داشته باشید که پایین بودن ساک حاملگی می‌تواند همراه با خونریزی، درد شدید شکمی و حتی عدم مشاهده جنین همراه باشد که اینها از علائم بارداری غیرطبیعی است که نیازمند ارزیابی فوری است.
ساک حاملگی خالی یا بدون جنین
تا بدینجا متوجه شدیم که وجود ساک حاملگی در سونوگرافی تایید کننده بارداری است و نشان می‌دهد که جنین داخل رحم است و احتمال حاملگی از نوع خارج رحمی را کاهش می‌دهد. حال اگر ساک در سونوگرافی دیده شود اما خالی باشد به چه معناست و دلیل آن چیست؟
باید این را بدانید که در مراحل اولیه باردای این ساک ظاهراً خالی به نظر می‌رسد اما با پیشرفت بارداری جنین داخل این ساک قابل مشاهده است. اگر باز هم این کیسه خالی و اصطلاحاً بدون جنین باشد یا رشد کافی نداشته باشد می‌تواند نشانگر مشکلاتی در روند بارداری طبیعی از جمله حاملگی پوچ باشد که از دلایل شایع سقط جنین است. در چنین شرایطی پزشک درخواست انجام آزمایش‌های بیشتر می‌دهد. به طور کلی شایع‌ترین دلایل خالی بودن ساک حاملگی عبارتند از:
- انجام زودهنگام سونوگرافی و کم بودن سن بارداری
- تقسیم سلولی غیرعادی
- کیفیت پایین اسپرم یا تخمک
- ناهنجاری‌های کروموزومی
- بارداری خارج از رحم
- سقط جنین
- بارداری مولار
- حاملگی پوچ
توجه داشته باشید اگر شروع حاملگی با محاسبه اولین روز از آخرین قاعدگی به اشتباه ثبت شود نیاز به انجام مجدد سونوگرافی برای مشاهده ساک حاملگی است که در این صورت با قطعیت بیشتری می‌توان از وقوع یا عدم وقوع بارداری مطلع شد. همچنین اگر آزمایش هورمون بارداری (hCG) مقادیر 1500 تا 2000 را نشان دهد اما ساک همچنان خالی باشد می‌تواند نشانه حاملگی خارج رحم باشد.
کلام آخر اینکه ساک حاملگی یکی از نخستین علائم در زنان باردار است که با مشاهده آن در سونوگرافی می‌توان از آغاز بارداری مطلع شد اما تضمینی برای طبیعی بودن حاملگی نیست. پزشک با بررسی ابعاد ساک و اندازه‌گیری سطح hCG سلامت جنین را ارزیابی کرده و احتمال سقط جنین زودهنگام و سایر مشکلات بارداری را مشخص می‌کند. بنابراین انجام معاینات منظم توسط متخصص زنان در طول حاملگی برای کلیه خانم‌های باردار ضرورت دارد.
