تفسیر آزمایش بارداری بتا HCG

�اگر تجربه بارداری داشته‌اید یا قصد باردار شدن دارید احتمالاً نام آزمایش بارداری بتا hCG برایتان آشناست. این آزمایش یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای تشخیص حاملگی در مراحل بسیار ابتدایی و قبل از ظاهر شدن علائم اولیه بارداری است. بالا و پایین رفتن عدد بتا اطلاعات مهمی درباره سلامت جنین و برخی مشکلات رایج این دوران مانند خطر سقط جنین در اختیار پزشک قرار می‌دهد. اگر می‌خواهید بدانید که چطور آزمایش خون بارداری را بخوانیم تا پایان این مطلب از مداریو همراه ما باشید.

آزمایش بارداری بتا چیست و چه کاربردی دارد؟

آزمایش خون بارداری یا آزمایش بتاhCG روشی برای اندازه‌گیری سطح هورمون گنادوتروپین جفتی انسان (HCG) و تشخیص بارداری در مراحل اولیه است. افزایش سطح این هورمون حتی قبل از ظاهر شدن اولین علائم بارداری و تست‌های خانگی مانند بیبی چک حاملگی را نشان می‌دهد. این هورمون که توسط جفت تولید می‌شود معمولاً پس از لانه‌گزینی تخمک بارور شده در رحم، در خون افزایش می‌یابد. بدیهی است عدد بتا در بارداری دوقلویی که تعداد جفت بیشتر از یکی است معمولاً بالاتر از بارداری تک‌قلو خواهد بود.
بر خلاف بیبی چک آزمایش بارداری بتا در آزمایشگاه انجام می‌شود و نتایج آن بسیار دقیق‌تر است. بالا و پایین بودن و تغییرات سطح این هورمون اطلاعات مهمی در مورد سلامت دوران بارداری و تشخیص برخی مشکلات حاملگی مانند بارداری خارج از رحم و سقط جنین در اختیار پزشک قرار می‌دهد اما در مورد ارتباط عدد بتا و جنسیت جنین هیچ گونه اطلاعاتی نمی‌دهد.
سطح هورمون hCG به عواملی مانند تعداد جنین، سابقه سقط جنین، بیماری‌ها و مصرف داروهای خاص دارد و برای تعیین جنسیت جنین کاربردی ندارد.

چه زمانی آزمایش خون بارداری تجویز می شود؟

معیار اصلی برای تشخیص حاملگی اندازه‌گیری سطح هورمون hCG است که پس از لانه‌گزینی جنین در دیواره رحم از جفت ترشح می‌شود. اندازه‌گیری این همورمون برای تایید بارداری هم از طریق روش‌های خانگی تست بارداری و هم آزمایش خون بارداری قابل انجام است با این تفاوت که آزمایش خون خیلی سریع‌تر و دقیق تر از تست‌های خانگی مانند بیبی چک و اندازه‌گیری هورمون از طریق ادرار، حاملگی را تشخیص می‌دهد.

اگر پریودتان عقب بیفتد و مشکوک به بارداری باشید و همزمان علائم بارداری مثل حساسیت پستان‌ها، تهوع و درد شکم داشته باشید پزشک برای تشخیص بارداری این آزمایش را تجویز می‌کند.
همچنین اگر باردار باشید و علائمی مانند لکه بینی و خونریزی غیرمعمول، درد و گرفتگی در شکم و لگن داشته باشید یا پزشک مشکوک به بارداری خارج از رحم شود یا مشکلی در روند طبیعی بارداری پیش آید، برای ارزیابی وضعیت و اطمینان از سلامت جنین آزمایش بارداری بتا hCG تجویز می‌شود.

تفاوت آزمایش بتا hCG خون با ادرار

آزمایش بارداری بتا با استفاده از اندازه گیری سطح hCG در خون و ادرار هر دو برای تشخیص بارداری استفاده می‌شوند اما از برخی لحاظ تفاوت‌هایی با هم دارند.
همانطور که گفته شد هورمون بارداری hCG توسط جفت ترشح می‌شود و تغییر مقادیر آن در خون به سرعت قابل شناسایی است. اما در آزمایش ادرار باید سطح این هورمون به اندازه کافی بالا باشد تا نیتجه مثبت را نشان دهد و امکان نتیجه کاذب مثبت و منفی وجود دارد.
بنابراین می‌توان اینطور نتیجه گرفت که آزمایش خون بارداری بتا hCG از دقت بالاتری برخوردار بوده و بارداری را در مراحل ابتدایی‌تر حتی قبل از انجام سونوگرافی و شکل‌گیری ساک حاملگی تشخیص می‌دهد. در برخی از موارد، آزمایش خون ‌می‌تواند بارداری را حدود یک هفته پس از لقاح نیز تشخیص دهد.

چگونگی انجام آزمایش بارداری بتا

همانطور که گفته شد برای اندازه گیری دقیق سطح هورمون بارداری از طریق تست بتا hCG باید به آزمایشگاه مراجعه کنید. اگر برای شما هم سوال است که باید برای آزمایش بتا بارداری ناشتا باشیم یا خیر، باید گفت که برخلاف برخی آزمایش‌های خون که تحت تاثیر وضعیت غذایی هستند و نیاز به ناشتا بودن دارند، برای انجام آزمایش بارداری بتا نیاز به ناشتایی نیست و می‌توان این آزمایش را در هر زمان از روز انجام داد. با این حال، برای دقت بیشتر تست، برخی آزمایشگاه‌ها توصیه می‌کنند که آزمایش در صبح زود انجام شود که سطح هورمون‌ها در خون بالاتر است.
نتیجه این آزمایش بارداری معمولاً در همان روز به شما اعلام می‌شود و بر اساس عدد گزارش شده که نشان‌دهنده سطح هورمون گنادوتروپین جفتی انسان است نتایج به شکل منفی و مثبت خواهد بود. در مواقعی هم نتیجه مشکوک است که ممکن است نیاز به تکرار دوباره تست باشد تا پزشک مطمئن شود که بارداری به درستی پیش می‌رود. اما چطور آزمایش خون بارداری را بخوانیم؟ در ادامه مطلب راهنمایی لازم ارائه شده است.

بهترین زمان انجام آزمایش خون بارداری چه موقع است؟

ممکن است برایتان این پرسش مطرح شود که بهترین زمان انجام آزمایش بارداری بتا چه موقع است؟ سطح هورمون hCG از زمان بعد از لقاح بتدریج زیاد می‌شود و حدود 10 تا 14 روز بعد از تخمک‌گذاری به اندازه‌ای زیاد می‌شود تا در آزمایش خون قابل شناسایی باشد و بارداری را تشخیص دهد.
انجام آزمایش بارداری بتا زودتر از این زمان ممکن است نتیجه تست را به طور کاذب منفی نشان دهد. در صورتی که با وجود جواب منفی همچنان علائم بارداری داشتید بهتر است چند روز بعد آزمایش را تکرار کنید.

برای دقت بیشتر نتیجه آزمایش بارداری بتا توصیه می‌شود که یک تا دو هفته پس از تاخیر پریود تست را انجام دهید.

تفسیر آزمایش بتا

حال نوبت آن رسیده که بدانیم چطور آزمایش خون بارداری را بخوانیم؟ به طور کلی انجام آزمایش بارداری بتا نشان‌دهنده شروع بارداری، پیشرفت آن و وضعیت سلامت بارداری است. تفسیر نتایج عدد بتا hCG که در اکثر آزمایشگاه‌ها به کار می‌رود به شرح زیر است:

1. نتیجه منفی. چنانچه سطح هورمون hCG کمتر از 5 mIU/mL باشند نشان‌دهنده عدم بارداری است.
2. نتیجه مثبت. اگر سطح hCG بیشتر از mIU/mL 25 باشد، معمولاً نشان‌دهنده بارداری است. بدیهی است عدد بتا در بارداری دوقلو به دلیل تولید بیشتر هورمون hCG توسط جفت دو جنین بیشتر است.
3. نتیجه مشکوک. اگر سطح hCG بین mIU/mL 5 تا 25 باشد، ممکن است نتیجه غیرقطعی باشد. چنین شرایطی بیشتر زمانی پیش می‌آید که آزمایش در زمان مناسبی انجام نشده باشد و معمولاً نیاز به تکرار آزمایش بارداری بتا است. پزشک معمولاً آزمایش را بعد از 48 تا 72 ساعت تکرار می‌کند و روند افزایش hCG مجدد بررسی می‌گردد.

نتیجه منفی کاذب به حالتی گفته می‌شود که به دلایل مختلفی مانند انجام آزمایش قبل 10 روز از گذشت تخمک گذاری نتیجه آزمایش منفی است درحالیکه بارداری وجود دارد.

نتیجه مثبت کاذب در آزمایش بارداری بتا هم به حالتی گفته می‌شود که نتجه آزمایش خبر از حاملگی می‌دهد در حالیکه اینطور نیست. شرایط پزشکی خاص مانند اختلالات هورمونی، تومورهای ترشح کننده hCG و برخی اختلالات کبدی و کلیوی، مصرف برخی دار‌وهای خاص مانند داروهای ناباروری و سقط جنین قبلی می تواند علت بالا رفتن بتا بدون حاملگی باشد.
در شرایط غیر طبیعی نیز عدد بتا مقادیر غیرنرمال را نشان می‌دهد. به عنوان مثال عدد بتا در بارداری خارج رحمی معمولاً کمتر از بارداری طبیعی است (اغلب حدود 2000) و افزایش آن غیرعادی بوده و خیلی کندتر است. به بیان ساده‌تر سطح هورمون به اندازه بارداری سالم افزایش پیدا نمی‌کند. برعکس، عدد بتا در بارداری مولار به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌یابد. افزایش خیلی سریع وغیرطبیعی hCG خود یکی از نشانه‌های تشخیص این نوع حاملگی است که مشخصه آن تشکیل توده‌ای از سلول‌های غیرطبیعی به جای جنین طبیعی است.

دلایل انجام آزمایش hCG در مردان

آزمایش بتا در مردان معمولاً برای تشخیص برخی ناهنجاری‌ها مانند تومور بیضه انجام می‌شود. چنانچه مردی این آزمایش را انجام دهد و نتیجه آن غیرمعمول باشد آزمایشات تکمیلی مانند سونوگرافی و تصویربرداری برای شناسایی علت زمینه‌ای توصیه می‌شود.
در مردان معمولاً سطح هورمون hCG به طور طبیعی پایین است و افزایش آن غیرطبیعی است و نشان‌دهنده مشکلی در سلامت مردان است. برخی تورموها بویژه در ناحیه بیضه و دیگر قسمت‌های سیستم تناسلی آقایان می‌توانند موجب مثبت شدن آزمایش بتا در مردان شود.

کلام آخر اینکه برای بیشترین دقت آزمایش بارداری بتا توصیه می‌شود که یک تا دو هفته پس از تاخیر قاعدگی تست را انجام دهید. چنانچه نتیجه تست منفی بود و همچنان علائم بارداری را داشتید به متخصص زنان مراجعه کنید. همچنین توجه داشته باشید نتایج این تست در تشخیص مشکلات در دوران حاملگی و خطر سقط جنین کاربرد دارد و لزوماً افزایش سطح هورمون بتاhCG به معنای بارداری سالم و طبیعی نیست.